বিজ্ঞানৰ শেহতীয়া সংযোজন : ছিলিকনযুক্ত কৃত্ৰিম পাত

সাম্প্ৰতিক সময়চোৱাত প্ৰযুক্তিৰ ধামখুমিয়াত আমাৰ বায়ুমণ্ডলত যি হাৰত কার্বন ডাইঅক্সাইডৰ পৰিমাণ বৃদ্ধি হৈছে, তাৰ পৰিণতি স্বৰূপে পৃথিৱীৰ বায়ুমণ্ডলত অতি দ্ৰুত গতিত অক্সিজেন আৰু কার্বন ডাইঅক্সাইডৰ ভাৰসাম্যতা বিনষ্ট হৈছে। ইয়াৰ ফলত গোলকীয় উষ্ণতা বৃদ্ধিৰ লগতে অন্যান্য এশ এবুৰি সমস্যাই আমাৰ পৰিবেশক ক্ষতিগ্ৰস্থ কৰাৰ লগতে সমগ্ৰ জীৱকুললৈ নমাই আনিছে বিভিষীকা। গোলকীয় উষ্ণতাৰ এই জটিল সন্ধিক্ষণত আমাৰ পৃথিৱীখন বাসোপযোগী কৰি ৰাখিবলৈ হ'লে সৰ্বপ্ৰথমে কল-কাৰষাণা আদিৰ লগতে অন্যান্য প্ৰযুক্তিগত উৎস সমূহৰ পৰা নিৰ্গত হোৱা কার্বনৰ মাত্রা নিয়ন্ত্ৰণ কৰাতো অত্যন্ত জৰুৰী। ইয়াৰ বাবে সমগ্ৰ বিশ্বৰ বিজ্ঞানীসকল ব্যস্ত হৈ আছে বিভিন্ন ধৰণৰ গৱেষণামূলক কামত।

শেহতীয়াকৈ গৱেষক বিজ্ঞানীসকলে এই ক্ষেত্ৰত সমাধান সূত্ৰ হিচাবে আৱিষ্কাৰ কৰিছে artificial leaf বা "কৃত্ৰিম পাত"। বিজ্ঞানীসকলৰ মতে সদ্য আৱিষ্কৃত এই কৃত্ৰিম পাতবোৰে বায়ুমণ্ডলৰ পৰা কার্বন ডাইঅক্সাইডৰ মাত্রা কমোৱাৰ লগতে অজন স্তৰৰ ক্ষয়ীভৱনো ৰোধ কৰিব পাৰিব। কিন্তু কি এই artificial leaf বা "কৃত্ৰিম পাত"? কেনেকৈয়ে বা বিজ্ঞানীসকলে সাজি উলিয়াইছে এই কৃত্ৰিম পাতবোৰ? 

গছৰ সেউজীয়া পাতে সূৰ্যৰ পোহৰত সালোক সংশ্লেষণৰ জৰিয়তে কার্বন ডাইঅক্সাইড আৰু পানীৰ পৰা গ্লুকোজ আৰু অক্সিজেন উৎপন্ন কৰে। এই সালোক সংশ্লেষণ প্ৰক্ৰিয়াত বায়ুমণ্ডলৰ কাৰ্বন ডাইঅক্সাইড আত্মীকৰণ হোৱাৰ ফলত ইয়াৰ পৰিমাণ নিয়ন্ত্ৰিত হয়। কিন্তু বিগত সময়চোৱাত বৰ্ধিত উদ্যোগীকৰণৰ লগতে বনাঞ্চল সমূহৰ পৰিসৰ কমি যোৱা হেতুকে উদ্ভিদৰ সংখ্যাও চকুত লগাকৈ কমি অাহিছে। ফলত কাৰ্বন আত্মীকৰণ প্ৰক্ৰিয়াটোও বাধাগ্ৰস্ত হৈছে। ইয়াৰ পৰিণতিত আমাৰ বায়ুমণ্ডলত কার্বন ডাইঅক্সাইডৰ পৰিমাণ বৃদ্ধি হ'বলৈ ধৰিছে। সেয়ে বিজ্ঞানীসকলে গছৰ সেউজীয়া পাতৰ অনুকৰণত পৰীক্ষাগাৰত "কৃত্ৰিম পাত" তৈয়াৰ কৰাৰ পৰিকল্পনা তৈয়াৰ কৰে যিবোৰে বায়ুমণ্ডলৰ কার্বন ডাইঅক্সাইডৰ মাত্রা কমোৱাৰ লগতে অজন স্তৰৰ ৰক্ষণাবেক্ষণ আৰু ইন্ধনৰ চাহিদাও পুৰণ কৰিব। এই কৃত্রিম পাতবোৰে কিউপ্রাছ অক্সাইড নামৰ এবিধ ৰঙচুৱা বৰণৰ ৰসায়নিক পদাৰ্থৰ উপস্থিতিত কার্বন ডাই অক্সাইডক মিথানল আৰু অক্সিজেনলৈ সলনি কৰিব পাৰে। সমগ্ৰ জীৱকুলৰ লগতে আমাৰ সেউজীয়া পৃথিৱীখন বচাই ৰাখিবলৈ নিসন্দেহে এয়া এক যুগান্তকাৰী পদক্ষেপ।

কানাডাৰ ইউনিভাৰ্চিটি অফ ওৱাটাৰলুৰ বিজ্ঞানীসকলে তৈয়াৰ কৰা এই কৃত্ৰিম পাতবোৰ দৰাচলতে ছিলিকনযুক্ত কেতবোৰ আহিলা। ইয়াৰ উপৰিভাগত কপাৰ এচিটেট, ছডিয়াম হাইড্ৰক্সাইড আৰু ছডিয়াম দোডিচাইল ছালফেটৰ এটা মিশ্ৰণ প্ৰলেপ আকাৰে ৰখা হয়। এটা পানীৰে পূৰ্ণ পাত্ৰত এই ছিলিকনযুক্ত আহিলা বা কৃত্ৰিম পাতটো থৈ কিছু সময় সূৰ্যৰ পোহৰত ৰাখিলে, আহিলাটোত থকা পোহৰৰ সংবেদী ছিলিকন চিপচবোৰ উত্তপ্ত হৈ পৰে। তেতিয়া এই উত্তপ্ত ছিলিকন চিপচবোৰৰ ওপৰত প্ৰলেপ হিচাবে ৰখা কপাৰ এচিটেট, ছডিয়াম হাইড্ৰক্সাইড আৰু ছডিয়াম দোডিচাইল ছালফেটৰ মিশ্ৰণটোৱে অনুঘটকৰ কাম কৰি পাত্ৰটোৰ পানীখিনিৰ আলোক বিশ্লেষণ ঘটাই হাইড্ৰজেন আৰু অক্সিজেন গেছ উৎপন্ন কৰে। বিক্ৰিয়াটো চলি থকা সময়তে ৰসায়নিক মিশ্ৰনটোৱে বায়ুমণ্ডলৰ পৰা কাৰ্বন ডাইঅক্সাইড শোষণ কৰি লয় আৰু পানীৰ আলোক বিশ্লেষণৰ পৰা উপলব্ধ হাইড্ৰজেনৰ লগত বিক্ৰিয়া ঘটাই মিথানল সৃষ্টি কৰে। ইয়াৰ ফলত বায়ুমণ্ডলৰ থকা অতিৰিক্ত কাৰ্বন ডাইঅক্সাইডবোৰ শোষিত হোৱাৰ উপৰিও উৎপন্ন হোৱা মিথানলখিনি ইন্ধন হিচাবে ব্যৱহাৰ কৰাৰ বাট মুকলি হৈছে। অৰ্থাৎ ছিলিকনযুক্ত এই কৃত্ৰিম পাতবোৰ ব্যৱহাৰ কৰি গোলকীয় উষ্ণতাৰ মূল কাৰক গ্ৰীনহাউচ গেছ এই  কার্বন ডাইঅক্সাইডৰ পৰিমাণ কমোৱাৰ লগতে উৎপাদিত ইথানলখিনি বিকল্প ইন্ধন হিচাবে ব্যৱহাৰ কৰি লাভাম্বিত হ'ব পৰা যায়।


গৱেষক বিজ্ঞানীসকলৰ মতে ১.৫ মিটাৰ দীঘল আৰু ০.২৫ মিটাৰ বহল এটা কৃত্রিম পাতে বছৰত  প্রায় ২ টন কার্বন ডাইঅক্সাইড বায়ুমণ্ডলৰ পৰা কমাব পাৰে। অৰ্থাৎ ৫০০ বর্গমিটাৰ এলেকাত যদি ৩০০ এনে ছিলিকনযুক্ত কৃত্ৰিম পাত সজ্জিত কৰি ৰখা হয়, তেন্তে ৫০০ বর্গমিটাৰ এলেকাৰ এই ৩০০ টা ছিলিকনযুক্ত কৃত্ৰিম পাতে এক সুবৃহৎ অঞ্চলৰ বায়ুমণ্ডলৰ পৰা দৈনিক ১০ শতাংশ কার্বন ডাইঅক্সাইড কমাব পাৰিব। আগন্তুক সময়ত বিজ্ঞানীসকলে আৱিষ্কাৰ কৰা ছিলিকনযুক্ত এই কৃত্ৰিম পাতবোৰ সমগ্ৰ জীৱকুলৰ বাবেই আশীৰ্বাদ স্বৰূপ হৈ পৰিব।