সংগীতৰ তালে তালে নৃত্য কৰা গছজোপা

গছৰ পাতে বতাহত হালি জালি নাচে। বিভিন্ন জনগোষ্ঠীৰ লোককথাত নৃত্য কৰিব পৰা গছৰ কথাৰ উল্ল্যেখ আছে। কবিৰ কবিতাটো পোৱা যায় নৃত্যৰত গছ অথবা গছৰ পাতৰ নৃতৰত ভংগীমাৰ সাৱলীল বৰ্ণনা। পিছে বাস্তবত নাচিব জনা গছৰ বিষয়ে শুনিছেনে? অথবা দেখিছেনে সংগীতৰ তালে তালে হালি জালি কঁকাল ভাঙি নচা গছৰ দেহভংগীমা !

প্ৰসিদ্ধ ভাৰতীয় বিজ্ঞানী জগদীশ চন্দ্ৰ বসুৱে উদ্ভিদৰ দেহত প্ৰাণ থাকে বুলি কোৱাৰ উপৰিও প্ৰমান কৰি দেখুৱাইছিল যে উদ্ভিদে আমাৰ দৰেই অনুভৱ কৰিব পাৰে বিভিন্ন সংবেদনা আৰু তাতোকৈ উল্ল্যেখযোগ্য বিষয় এই যে তেনে সংবেদনাবোৰৰ প্ৰতি উদ্ভিদে সঁহাৰিও জনায়। তেখেতে গৱেষণাৰ সময়ত বিভিন্ন প্ৰজাতিৰ উদ্ভিদৰ ওপৰত এলানি পৰীক্ষা সম্পন্ন কৰিছিল। সেই উদ্ভিদবোৰৰ ভিতৰত এজোপা উদ্ভিদৰ নাম বিশেষ ভাবে উল্ল্যেখযোগ্য কাৰন এই জোপা উদ্ভিদে সংগীতৰ তালে তালে প্ৰদৰ্শন কৰিব পাৰে নৃত্য।

এই বিশেষ উদ্ভিদজোপাৰ নাম বনচন্দন (Telegraph plant)। বৈজ্ঞানিক নাম Codariocalyx motorius. গছজোপাৰ বিশেষত্ব হ'ল এয়ে যে আপুনি যদি গছজোপাৰ কাষলৈ গৈ হাতচাপৰি বজাই, তেন্তে ইয়াৰ পাতবোৰে সঁহাৰি জনাব আৰু আপোনাৰ হাতচাপৰিৰ ঠাৰত নাচিবলৈ ধৰিব। পৰীক্ষাৰ সময়ত বিজ্ঞানীসকলে বনচন্দন গছৰ কাষত বিশেষ শব্দ তৰংগৰ সংগীত পৰিবেশন কৰি ইয়াৰ পাতবোৰৰ নাচোন পৰ্যবেক্ষণ কৰিছে। তেওঁলোকে সংগীতৰ লয় আৰু তাল সলনি কৰি দেখা পাইছে যে পাতবোৰৰ নাচোন শব্দ তৰংগ ভেদে ভিন ভিন হয়। ৰাতিপুৱা সূৰ্যৰ ৰ'দৰ প্রখৰতা বাঢ়ি যোৱাৰ আগত গছজোপাৰ এই নাচোন বেছি ভালকৈ দেখা যায়। ৰ'দৰ তীব্ৰতা বাঢ়ি অহাৰ লগেলগে গছজোপাৰ নাচিব পৰা ক্ষমতা বা শব্দৰ প্ৰতি অনুভূতি কমি আহে।

মটৰ মাহ গোত্ৰৰ অন্তৰ্গত বনচন্দন এজোপা পলসুৱা, আলতিয়া অথবা বালিয়া মাটিত গজিব পৰা তৃণ প্ৰজাতিৰ উদ্ভিদ। এচিয়া মহাদেশৰ ভাৰত, বাংলাদেশ, নেপাল, ভুটান, পাকিস্তান, চীন, কম্বোডিয়া. ইন্দোনেচিয়া, শ্রীলংকা, থাইলেণ্ড প্রভৃতি দেশত বনচন্দন গছ পোৱা যায়। অৱশ্যে পিছলৈ পৃথিবীৰ অন্যান্য দেশবোৰলৈও বনচন্দনৰ বিস্তাৰ ঘটে।

বহুতো প্ৰজাতিৰ উদ্ভিদে বিভিন্ন সংবেদনাৰ প্ৰতি সঁহাৰি জনায়। যেনে পোহৰৰ প্ৰতি সঁহাৰি জনাই উদ্ভিদবোৰ বাঢ়ি আহে। স্পৰ্শ সংবেদনাৰ প্ৰতি সঁহাৰি জনাই লাজুকীবন অথবা কলচী উদ্ভিদে গতিময়তা প্ৰদৰ্শন কৰে। বৈজ্ঞানিক পৰীক্ষাৰ পৰা সাব্যস্ত হৈছে যে উদ্ভিদসমূহ পোহৰ, স্পৰ্শ আদি সংবেদনাৰ উপৰিও পানী, মাধ্যাকৰ্ষণ বল আদিৰ দ্বাৰাও প্ৰভাৱিত হয়। চাৰ্লচ ডাৰউইনে তেখেতৰ আন এখন প্ৰসিদ্ধ গ্ৰন্থ "দ্য পাৱাৰ অফ মুভমেন্টচ ইন প্লান্টচ’"ত বিভিন্ন সংবেদনশীল উদ্ভিদৰ কথা উল্ল্যেখ কৰি গৈছে। কিন্তু শব্দৰ প্ৰতি উদ্ভিদৰ সঁহাৰিৰ প্ৰকৃত ব্যাখ্যা বিজ্ঞানৰ জগতখনত এতিয়াও গৱেষণাৰ পৰ্যায়তেই আছে।

ইচ্ছুকসকলে ইন্টাৰনেটত উপলব্ধ বনচন্দন গছৰ নাচোন চাব পাৰে। তলৰ লিংকটো খুলিলে তেনে এটি ভিডিও দেখা পাব :
https://youtu.be/n8fXz9SCjdg

পিঞ্জৰাৱদ্ধ পোহৰৰ কেইটিমান লহমা

পোহৰ কি ? বিদ্যুৎ চুম্বকীয় বৰ্ণালীৰ এক ক্ষুদ্ৰ অংশ, যিয়ে ব্ৰহ্মাণ্ডৰ প্ৰায় প্ৰতিটো বস্তুকেই স্ব-মহিমাৰে আলোকিত কৰি সেইবোৰ আমাৰ বাবে দৃশ্যমান কৰি তোলে অথচ নিজেই অদৃশ্য এক বিকীর্ণ শক্তি হৈ আমাৰ দৃষ্টিৰ পৰা লুকাই থাকে, সেই আজব অনুভূতিটোৱেই জানো পোহৰ নহয় ? বিজ্ঞানৰ জগতত পোহৰক এবিধ শক্তি কিম্বা বিদ্যুৎ চুম্বকীয় বৰ্ণালীৰ এক ক্ষুদ্ৰ অংশ বা এক প্ৰকাৰৰ তৰংগ অথবা পদাৰ্থ আৰু শক্তিৰ মাজৰ এক উমৈহতীয়া দশা বুলি বৰ্ণনা কৰা হৈছে। আচলতে পোহৰ এক বিষ্ময়।

পোহৰৰ বিভিন্ন ধৰ্মসমূহৰ ভিতৰত এটা উল্ল্যেখযোগ্য ধৰ্ম হ'ল ইয়াৰ গতিশীলতা। বাধাৰ সন্মুখীন নোহোৱালৈকে পোহৰে গতি কৰি থাকে অনাদি অনন্ত কাললৈ। গতিশীলতাই পোহৰৰ ধৰ্ম। কোনো বাধাৰ সন্মুখীন হ'লে পোহৰ অৱশ্যে শোষিত, প্ৰতিফলিত বা প্ৰতিসৰিত হয়। কিন্তু পোহৰ জানো বন্দী হয় ? পাৰি জানো বিশ্বব্ৰহ্মাণ্ডৰ সবাতোকৈ বেগী পোহৰক এটি পিঞ্জৰা সদৃশ কোনো তন্ত্ৰৰ মাজত আৱদ্ধ কৰি ৰাখিবলৈ ?

পদাৰ্থৰ পঞ্চম ৰূপ Bose-Einstein condensate ব্যৱহাৰ কৰি পোহৰৰ গতিবেগ কমাব পাৰি বুলি ইতিমধ্যে বিজ্ঞানী সকলে জানিছিল আৰু Bose-Einstein condensate ব্যৱহাৰ কৰি পোহৰৰ গতিবেগ প্ৰতি ছেকেণ্ডত ৯০ মিটাৰলৈ মন্থৰিত কৰি বিজ্ঞানীসকলে এটি প্ৰায় অসম্ভৱ কাম সম্ভৱ কৰি পেলাইছিল। প্ৰতি ছেকেণ্ডত ৩ লাখ কি:মি: দূৰত্ব অতিক্ৰম কৰিব পৰা পোহৰৰ গতিবেগ ১৯৯৯ চনত ডেনমাৰ্কৰ বিজ্ঞানী Lene Vestergaard Hau আৰু তেওঁৰ সহকৰ্মী সকলে প্ৰতি ছেকেণ্ডত মাত্ৰ ১৭ মিটাৰলৈ হ্ৰাস কৰিবলৈ সক্ষম হয়। ইয়াৰ পিছত ২০০৪ চনত বিশেষ ধৰণৰ অৰ্ধপৰিবাহী ব্যৱহাৰ কৰি পোহৰৰ ৰশ্মিৰ গতিবেগ ৯.৭ মিটাৰ/ছেকেণ্ডলৈ কমাই আনিবলৈ সক্ষম হয়।

পোহৰৰ গতিবেগক এনেদৰে নিজৰ ইচ্ছা অনুসৰি নিয়ন্ত্ৰণ কৰিব পৰা হোৱাতো বিজ্ঞানীসকলৰ বাবে এক অভিজ্ঞতাৰ লগতে আগন্তুক সময়চোৱাৰ বাবে কোৱাণ্টাম জগতখনলৈ এক প্ৰতিশ্ৰুতি হিচাবে পৰিগণিত হৈ পৰিল। পোহৰৰ গতিবেগ নিয়ন্ত্ৰণ কৰি কোৱাণ্টাম নেটৱৰ্কিং ব্যৱস্থাৰ প্ৰভুত উন্নতি সাধন কৰাৰ সম্ভাৱনাই বিজ্ঞানীসকলৰ নিদ্ৰা হৰণ কৰি পেলালে। কোৱাণ্টাম নেটৱৰ্কিঙৰ জৰিয়তে যোগাযোগ ব্যৱস্থাৰ নাটকীয় পৰিবৰ্তন আনিব পৰা যাব। ইয়াৰ ফলত সাধাৰণ যোগাযোগ ব্যৱস্থাৰ উপৰিও বিশ্বব্ৰহ্মাণ্ডৰ কোনো অজানতিমুলুকৰ পৰা তথ্য সংগ্ৰহৰ পৰা আৰম্ভ কৰি কেইবা শ আলোকবৰ্ষ দূৰৰ কোনো গ্ৰহ-গ্ৰহান্তৰ লৈ কম সময়ৰ ভিতৰত তথ্যৰ আদান-প্ৰদান সম্ভৱ হৈ উঠিব।

কোৱাণ্টাম নেটৱৰ্কিঙৰ সাম্ভাব্য এই ক্ষেত্ৰখনত কাম কৰাৰ বাবে বিশ্বৰ বিভিন্ন প্ৰান্তৰ বিজ্ঞানী সকল আগবাঢ়ি আহিল। তেওঁলোকৰ গৱেষণাৰ মূল বিষয়টোৱেই হ'ল কৃত্ৰিম ভাবে সৃষ্টি কৰা পোহৰৰ স্থবিৰতা। অৰ্থাৎ পোহৰক স্থবিৰ কৰি তোলা !!! পিছে, এয়া যে এক অসম্ভৱ, অবাস্তৱ ধাৰণা। বিশ্বব্ৰহ্মাণ্ডৰ সবাতোকৈ বেগী পোহৰক এটি পিঞ্জৰা সদৃশ কোনো তন্ত্ৰৰ মাজত আৱদ্ধ কৰি ৰখাটো জানো সম্ভৱ !!!

শেহতীয়াকৈ জাৰ্মানীৰ Darmstadt Universityৰ গৱেষক বিজ্ঞানী George Heinze আৰু তেওঁৰ সহকৰ্মীবৃন্দই এই অসম্ভৱ যেন লগা কামটো সম্পন্ন কৰি সমগ্ৰ বিশ্বৰ বিজ্ঞান সমাজত তুমুল আলোড়ন সৃষ্টি কৰিছে। ইয়াৰ বাবে তেওঁলোকে Praseodymium (Pr) নামৰ এবিধ ঈষৎ ধূসৰ বৰণৰ ধাতবীয় মৌলৰ (পাৰমাণৱিক সংখ্যা ৫৯) স্ফটিক ব্যৱহাৰ কৰিছে। ক্ৰায়োজেনিক শীতলীকৰণ প্ৰক্ৰিয়াৰে তৈয়াৰ কৰা এই স্ফটিকবোৰত ধাতুটোৰ আয়ন অতি কম ঘণত্বত উপস্থিত থাকে। পৰীক্ষাটো সম্পন্ন কৰিবলৈ তেওঁলোকে দুটা লেজাৰ ৰশ্মি পোহৰৰ উৎস হিচাবে ব্যৱহাৰ কৰিছে। প্ৰথম লেজাৰ ৰশ্মিটো Praseodymiumৰ ঈষৎ ধূসৰ স্ফটিকটোৰ মাজেৰে পাৰ হৈ যাব দিলে ই স্ফটিকটোৰ আলোকীয় ধৰ্ম বা optical property তাৎক্ষণিক ভাবে পৰিবৰ্তন কৰি ইয়াক স্বচ্ছ কৰি তোলে। এতিয়া স্বচ্ছ হৈ পৰা স্ফটিকটোৰ মাজেৰে দ্বিতীয়টো লেজাৰ ৰশ্মি পাৰ হৈ যাবলৈ দিলে স্ফটিকটোৰ মাজত থকা ধাতুটোৰ আয়নবোৰে লেজাৰ ৰশ্মিটোক Praseodymiumৰ স্ফটিকটোৰ মাজত আৱদ্ধ কৰি ৰাখে। ফলত কেইটামান মূহুৰ্তলৈ পোহৰৰ স্থবিৰ হৈ পৰে। George Heinze আৰু তেওঁৰ সহকৰ্মীবৃন্দই Praseodymiumৰ স্ফটিকটোৰ মাজত পোহৰক সম্পূৰ্ণ এক মিনিট স্থবিৰ কৰি ৰাখিবলৈ সক্ষম হৈছে। সেই সময়চোৱাত পোহৰে স্ফটিকটোৰ ভিতৰত পিঞ্জৰাবদ্ধ হৈ থাকি সম্পূৰ্ণ ৬০ ছেকেণ্ডৰ এক "আলোক-স্মৃতি" বা "কোৱাণ্টাম-স্মৃতি" সৃষ্টি কৰে। পোহৰক পিঞ্জৰাবদ্ধ কৰি সমগ্ৰ বিশ্বক আচৰিত কৰি তোলা এই পৰীক্ষাটোৰ ফলাফলে আগন্তুক সময়চোৱাত মানবজাতিৰ বাবে কঢ়িয়াই আনিব পৰা সাম্ভাব্য সুখবৰৰ অপেক্ষাত আমিবোৰ বাট চাই ৰ'ম। বিজ্ঞানে মানৱতাৰ জয়গান গোৱাটোৱেই আমাৰ কাম্য।

এই সুৰটি মই সৰগত শুনিম

সুশৃংখল শব্দ আৰু সুৰৰ সমন্বয়ে মানৱ চিত্তক আহ্লাদিত কৰে। সুৰ আৰু ধ্বনিৰ সমন্বয়ত সৃষ্টি হোৱা এইবিধ কলাই হ'ল সংগীত। এই স্বৰধ্বনি মানুহৰ কণ্ঠ নিঃসৃত অথবা যন্ত্রোৎপাদিত অথবা উভয়ৰে সংমিশ্রণত হ'ব পাৰে। যন্ত্ৰ সংগীতৰ এক স্বকীয় মাদকতা আছে। যন্ত্ৰ সংগীতৰ ধ্বনিয়ে গায়কৰ কণ্ঠেৰে নিগৰা সংগীতক এক মাত্ৰা প্ৰদান কৰে। সংগীতৰ এই জগতখনত গায়ক, গীতিকাৰ, সুৰকাৰ আৰু বাদ্যযন্ত্ৰী সকলৰ ভূমিকা অনস্বীকাৰ্য।

সঙ্গীত জগতৰ এজন অন্যতম সুৰকাৰৰ সুৰৰ ছন্দময়তাৰ আঁকবাকে মোৰ মনটো জোকাৰি গ'ল। সমগ্ৰ বিশ্বকে সুৰৰ যাদুৰে মোহিত কৰি ৰখা সুৰকাৰ যে তেওঁ ! শৈশৱৰ পৰাই কাণেৰে কমকৈ শুনা সুৰকাৰজনৰ হৃদস্পন্দনৰ গতিও অনিয়মিত। নিজৰ অনিয়মিত হৃদস্পন্দনৰ অনুকৰণ কৰি তেওঁ সৃষ্টি কৰি যায় মায়াময় সুৰৰ মূৰ্চনা। গৱেষক সকলৰ মতে এই কাৰণতেই হয়তো তেওঁৰ প্ৰায়বোৰ সুৰৰ ছন্দতেই আছে এক অস্বাভাৱিক অথচ প্ৰাণময় উঠা-নমাৰ এক মায়াময় যাদুৰ পৰশ। জন্মৰ পৰাই কাণেৰে কমকৈ শুনা সুৰকাৰ জন পিছলৈ সম্পূৰ্ণ বধিৰ হৈ পৰে। কাণেৰে নুশুনিলেও কিন্তু তেওঁ সৃষ্টি কৰি গৈ থাকিল এটাৰ পিছত এটাকৈ অবিশ্বাস্য মায়াময় সুৰৰ মূৰ্চনা, অসাধৰণ চিম্ফনী। হয়, আপুনি থিকেই ধৰিছে… সেই সুৰকাৰ জনেই হ'ল লাডউইগ ভান বিথোভেন।

সুৰকাৰ হিচাবে বিথোভেনৰ প্ৰাৰম্ভিক সময়চোৱা খুব ভাল নাছিল। তেওঁৰ সংগীত শিক্ষকজনে হতাশ হৈ কৈছিল, “এজন সুৰকাৰ হিচাবে তুমি বেছি আশা নকৰি পিয়ানো বজোৱাতেই মনোনিবেশ কৰা”। সেই সময়ত প্ৰচলিত ধ্ৰুপদী সংগীতৰ ধাৰাৰ পৰা আঁতৰি আহি ৰোমাণ্টিক সুৰ সৃষ্টিৰ প্ৰয়াস কৰি বিথোভেন সমালোচনাৰো সন্মুখীন হৈছিল।

বয়স বাঢ়ি আহি বিশৰ ওচৰা-ওচৰি হয় মানে বিথোভেনক আন এটা সমস্যাই জুৰুলা কৰি যায়। এদিন বিথোভেনে লগৰ দুজনমান বন্ধুৰ লগত ফুৰিবলৈ যাওঁতে এজন গৰখীয়াই বাঁহী বজাই থকা দেখা পাই গৰখীয়াজনৰ বাঁহীৰ সুৰটো শুনিবলৈ আগ্ৰহ প্ৰকাশ কৰি গৰখীয়াজনৰ ওচৰ পালেগৈ। কিন্তু বিথোভেনে মন কৰিলে যে তেওঁ বাঁহীৰ সুৰটো ভালকৈ শুনা নাই। বন্ধু দুজনক এই বিষয়ে সোধাত তেওঁলোকে ভালকৈয়ে শুনা বুলি কোৱাত তেওঁ আচৰিত হ'ল। সিদিনাই বিথোভেনে প্ৰথম বাৰলৈ গম পাইছিল যে তেওঁৰ শ্ৰৱণ শক্তি যথেষ্ঠ হ্ৰাস পাইছে।

সময় বাগৰাৰ লগে লগে বিথোভেন সম্পূৰ্ণ বধিৰ হৈ পৰিল। ইতিমধ্যে তেখেতৰ হৃদযন্ত্ৰৰ বিকাৰেও দেখা দিছিল। কিন্তু সংগীতৰ প্ৰতি তেওঁৰ ৰাপ মুঠেও কমা নাছিল। কাণেৰে একোৱেই নুশুনা এজন মানুহৰ বাবে সংগীতৰ পৰিভাষা কি হ'ব পাৰে বাৰু? এই কঠিন প্ৰশ্নটোৰ উত্তৰটো হ'ল লাডউইগ ভান বিথোভেন।

বিথোভেনৰ সুখ্যাতি ইতিমধ্যে চৌদিশে প্ৰসাৰিত হৈছে। ১৮১৭ চনৰ কথা। লণ্ডনৰ ফিলহাৰমোনিক চ'ছাইটিৰ তৰফৰ পৰা পত্ৰ যোগে তেওঁলোকৰ বাবে এটি চিম্ফনী তৈয়াৰ কৰিবলৈ বিথোভেনক বিশেষ ভাবে অনুৰোধ কৰা হ'ল। পত্ৰখন পোৱাৰ পিছতো বিথোভেনে বিশেষ গুৰুত্ব নিদি সংগীতৰ আন কিছুমান কামতহে নিয়োজিত হৈ ৰ'ল। আচলতে বিথোভেনে ১৭৯৩ চনতেই যেতিয়া তেওঁ এজন ২৩ বছৰীয়া যুৱক, তেতিয়াৰ সুবিখ্যাত কবি Friedrich Schillerৰ “Ode to Joy” নামৰ কবিতাটো সুৰেৰে সজোৱাৰ বাবে পৰিকল্পনা যুগুত কৰিছিল। কিন্তু তেওঁৰ মনোমত এটি সুৰে যেন আহি ধৰা দিয়াহি নাই। সৃষ্টিশীল সুৰকাৰজনে সৃষ্টি কৰিব নোৱাৰাৰ এক অব্যক্ত বেদনা বুকুত বান্ধি লৈ পাৰ কৰিছে ২৩টা বছৰ। তেনে এক সময়ত অৰ্থাৎ ১৮১৭ চনত লণ্ডনৰ ফিলহাৰমোনিক চ'ছাইটিৰ তৰফৰ পৰা অহা পত্ৰখন তেওঁৰ বাবে গুৰুত্বহীন হৈ পৰিছিল। ইফালে বহুদিন পাৰ হৈ যোৱাৰ পিছতো বিথোভেনৰ কোনো সঁহাৰি নোপোৱাত ফিলহাৰমোনিক চ'ছাইটিৰ তৰফৰ পৰা পুনৰ অনুৰোধ কৰা হ'ল। দ্বিতীয়বাৰৰ বাবে অহা এই অনুৰোধত বিটোভেন যেন সচকিত হ'ল। এৰা, কিবা এটা কৰিবই লাগিব…..!


১৮২২ চনত বিথোভেন নিমগ্ন হ'ল ফিলহাৰমোনিক চ'ছাইটিৰ অনুৰোধ ৰক্ষা কৰাৰ লগতে ২৩ টা বছৰৰ অপূৰ্ণ আশাটিক পূৰ্ণতা দিয়াৰ বাবে। তেওঁৰ হৃদয়ত অনুৰণিত হৈ ৰোৱা অস্ফুট স্বৰবোৰক একোটা চিম্ফনীৰূপে সৃষ্টি কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰিলে। ইতিমধ্যে তেওঁ চিম্ফনীটোৰ তিনিটা মুভমেন্ট সম্পূৰ্ণ কৰিছে। এতিয়া চিম্ফনীটোৰ চতুৰ্থ তথা অন্তিম মুভমেন্টটো বাকী। চিম্ফনীটোৰ অন্তিম মুভমেন্টটো তৈয়াৰ কৰিবলৈ গৈ বিথোভেনৰ মনত নতুন চিন্তাই বাহ ল'লে। কিবা এটা নতুনত্বৰ সন্ধানত যেন তেওঁ অস্থিৰ হৈ পৰিছে।


দুবছৰ জোৰা গভীৰ সাধনাৰ অন্তত বিথোভেনে তৈয়াৰ কৰি উলিয়ালে তেওঁৰ চিম্ফনীটো। এই চিম্ফনীটোত তেওঁ ট্ৰামপেট, ট্ৰমবোন, টিম্পানী, বাছড্ৰাম, চিম্বাল, চ'প্ৰাণো, টেনোৰ, বেৰিটোন, ভায়লিন, চেলোচ, বাঁহী আৰু পিয়ানোৰ অপূৰ্ব সমাহাৰেৰে এক মায়াময় মাদকতা প্ৰদান কৰিছে। তেখেতৰ এই চিম্ফনীটোক আজি আমি বিথোভেনৰ নৱম চিম্ফনী বুলি জানো। বিথোভেন তেখেতৰ এই চিম্ফনীটো সৃষ্টি কৰাৰ সময়ত সম্পূৰ্ণ বধিৰ। কাণেৰে একোৱেই নুশুনে। ফিলহাৰমোনিক চ'ছাইটিৰ সদস্য সকলে বিথোভেনক তেওঁৰ নৱম চিম্ফনীটো ভিয়েনাতেই সৰ্বপ্ৰথম ৰাইজৰ বাবে পৰিবেশন কৰাৰ বাবে অনুৰোধ কৰে। 


সেয়া ৭ মে, ১৮২৪। স্থান ভিয়েনা। ইতিমধ্যে অৰ্কেষ্ট্ৰা গৃহ মানুহেৰে ভৰি পৰিছে। মঞ্চত অৰ্কেষ্ট্ৰাৰ লগত জড়িত বিভিন্ন বাদ্যযন্ত্ৰীসকল সাজু হৈছে। বিথোভেনে মানুহেৰে ঠাহ খাই পৰা অৰ্কেষ্ট্ৰা গৃহৰ দৰ্শকৰ পিনে পিঠি দি বাদ্যযন্ত্ৰী সকলৰ চকুত চকু থৈ ইংগিতেৰে চিম্ফনীটোৰ বাবে সাজু হ'বলৈ নিৰ্দেশ দিলে। ট্ৰামপেট, ট্ৰমবোন, টিম্পানী, বাছড্ৰাম, চিম্বাল, চ'প্ৰাণো, টেনোৰ, বেৰিটোন, ভায়লিন, চেলোচ, বাঁহী আৰু পিয়ানোৰ আদিৰ বাদ্যযন্ত্ৰী সকলে ছন্দোময় ভাবে বিথোভেনৰ নিৰ্দেশ অনুসৰণ কৰি চিম্ফনীটো বজাই গ'ল। অৰ্কেষ্ট্ৰা গৃহত গিজগিজাই থকা অগনন শ্ৰোতা সুৰৰ মায়াজালত তন্দ্ৰামগ্ন। এটা দুটাকৈ চিম্ফনীটোৰ তিনিটা মুভমেন্ট শেষ হ'ল। চতুৰ্থ মুভমেন্টৰ কোৰাচ আৰু বাদ্যযন্ত্ৰী সকলৰ সমলয়ে ইতিমধ্যে অৰ্কেষ্ট্ৰা গৃহলৈ কঢ়িয়াই আনিছে এক অনন্য মাদকতা। শ্ৰোতাসকলে যেন উশাহ ল'বলৈও পাহৰি গৈছে। তেওঁলোকৰ শ্বাস প্ৰশ্বাসৰ শব্দই যেন কলুষিত কৰি তুলিব অৰ্কেষ্ট্ৰা গৃহৰ স্বৰ্গীয় অনুভূতিবোৰ……!


অগনন গুণমূগ্ধ শ্ৰোতাৰ হৃদয়ত অনাবিল আনন্দৰ বিমল অনুভূতি প্ৰদান কৰি বিথোভেনৰ নৱম চিম্ফনীটো শেষ হ'ল। অৰ্কেষ্ট্ৰা গৃহৰ সকলোবোৰ মানুহেই থিয় হৈ হাতচাপৰি বজাইছে। চৌদিশে কেবল হাতচাপৰিৰ শব্দ। দৰ্শকৰ পিনে পিঠি দি নিৰ্বিকাৰ হৈ থিয় হৈ থাকিল বিথোভেন। তেওঁ যে শ্ৰোতাৰ হাতচাপৰিৰ শব্দবোৰ একেবাৰেই নুশুনিলে! শ্ৰবন শক্তি হেৰুৱাই পেলোৱা বিথোভেনে যে নুশুনিলে তেৱেই সৃষ্টি কৰা মায়াময় নৱম চিম্ফনীটোৰ এটাও মুভমেন্ট অথবা সুৰৰ মূৰ্চনা...!! 


অৰ্কেষ্ট্ৰা দলৰেই বাদ্যযন্ত্ৰী কেৰ'লিন আঙ্গাৰে কথাটো অনুধাৱন কৰিলে। তেওঁ নিজৰ আসনৰ পৰা উঠি আহি বিথোভেনৰ দুবাহুত ধৰি তেওঁক দৰ্শকৰ দিশলৈ ঘুৰাই দিলে। বিথোভেনে দেখিলে যে সমগ্ৰ অৰ্কেষ্ট্ৰা গৃহৰ শ্ৰোতাই থিয় হৈ বিথোভেনৰ লগতে চিম্ফনীটোত অংশগ্ৰহন কৰা শিল্পীসকলৰ অভিবাদন কৰিছে জাউৰিয়ে জাউৰিয়ে হাতচাপৰিৰে। বিথোভেনৰ মুখমণ্ডলত অলেখ ভাবৰ অব্যক্ত প্ৰকাশ। কেৰ'লিন আঙ্গাৰে বিথোভেনৰ ওচৰলৈ আহি হাতৰ অংগীভংগীৰে বুজাব চেষ্টা কৰিলে যে সুৰসম্ৰাট বিথোভেনৰ চিম্ফনীৰ মায়াময় সুৰে সকলোকে সন্মোহিত কৰি তুলিছে আৰু সকলো দৰ্শকে এই চিম্ফনীটোক অপূৰ্ব, অভুতপূৰ্ব বুলি প্ৰশংসা কৰিছে। বিথোভেনে বুজি পাইছিল কেৰ'লিন আঙ্গাৰৰ অংগীভংগীৰ ভাষা। কাৰণ তেতিয়ালৈ বিথোভেনৰ দুচকুৰ কোন দুটা আনন্দৰ দুটোপাল লোতকেৰে ভৰি উঠিছিল। বিথোভেন দৰ্শকৰ পিনে দুখোজ আগবাঢ়ি গ'ল আৰু সোঁহাতখনৰ তৰ্জনী আঙুলিটো আকাশৰ পিনে দাঙি ধৰি ক'লে : "I will hear it in heaven…!"


ইতিমধ্যে সমূহ দৰ্শক তথা শ্ৰোতাৰ চকুবোৰ চলচলীয়া হৈ পৰিছিল। ভাগ্যৰ কি যে বিড়ম্বনা - যি সুৰে সমগ্ৰ বিশ্বক মোহাচন্ন কৰি ৰাখিছে, সেই মায়াময় সুৰটো সুৰৰ স্ৰষ্টাজনে কিন্তু কাহানিও শুনিবলৈ নোৱাৰিলে।

Co-Writer: Archana Das