থিয়ৰী অফ এভ্ৰিথিং আৰু ঈশ্বৰৰ মস্তিষ্ক

১৯৪২ চনত যেতিয়া গ্রেট ব্রিটেইনত ষ্টিফেন হকিঙৰ জন্ম হৈছিল, তেতিয়া আটলাণ্টিক মহাসাগৰৰ সিপাৰে মাৰ্কিন যুক্তৰাষ্ট্ৰত ৬২ বছৰীয়া এলবাৰ্ট আইনষ্টাইন গৱেষণাত নিমগ্ন। তেওঁৰ মনত আছিল অযুত প্ৰশ্ন : কিদৰে ব্রহ্মাণ্ডক নিয়ন্ত্ৰণ কৰি ৰখা যাৱতীয় "ফাণ্ডামেণ্টেল ফোৰ্চ" বা বুনিয়াদী মৌলিক বলবোৰৰ লগত ‘এলিমেণ্টেৰী পার্টিকেল’ বা ক্ষুদ্রাতিক্ষুদ্র মৌলিক পদার্থকণাবোৰৰ সমন্বয় ঘটাব পৰা যায় বাৰু ! কিদৰে বাৰু বুজিব পৰা যায় ৰহস্যময় এই বিশ্বব্ৰহ্মাণ্ডখন সৃষ্টি কৰা ঈশ্বৰৰ মস্তিষ্কৰ প্ৰখৰতা !!

"ইলেকট্ৰোমেগনেটিজম" বা বিদ্যুৎ চুম্বকত্বই ক্ষুদ্র পদার্থকণাবোৰৰ মাজত আকর্ষণ বা বিকর্ষণ বল সৃষ্টি কৰে। এয়া কোৱাণ্টাম মেকানিক্সৰ অন্তর্গত বিষয়। আনহাতে নিউটনীয় মহাকৰ্ষণতকৈ কিছু পৃথক আইনষ্টাইনৰ জেনেৰেল ৰিলেটিভিটিৰ আধাৰত গঢ় লৈ উঠা "মহাকৰ্ষণ" হ'ল মহাবিশ্বৰ বিশালাকাৰ বস্তুৰ ভৰৰ দ্বাৰা সৃষ্টি হোৱা স্থান-কালৰ বক্ৰতা আৰু ইয়াৰ প্ৰভাৱতেই তুলনামূলক ভাবে সৰু আকাৰৰ মহাজাগতিক পদাৰ্থবোৰে বিশালাকাৰ মহাজাগতিক পদাৰ্থৰ চৌদিশে প্রদক্ষিণ কৰি থাকে। 

সেই সময়ত আইনষ্টাইনে এই দুয়োটা তত্বকেই অৰ্থাৎ বিদ্যুৎচুম্বকীয় আৰু মহাকৰ্ষণীয় বলক একত্ৰীত কৰি পৰ্যায়ক্ৰমে এটা "সংযুক্ত তত্ব" বা "ইউনিফাইড ফিল্ড থিয়ৰী" তৈয়াৰ কৰাৰ বাবে চিন্তাত নিমগ্ন। তেখেতে বিশ্বাস কৰিছিল যে বিশ্বব্রহ্মাণ্ডৰ ৰহস্য ভেদ কৰি ঈশ্বৰৰ মস্তিষ্কটো বুজি উঠিবলৈ এইটোৱেই হ'ল একমাত্র চাবিকাঠি। এই গবেষণাৰ সময়চোৱাত আইনষ্টাইনৰ মগজুত একাধিক নতুন চিন্তাই দোলা দিছিল, কিন্ত উপযুক্ত প্রমাণৰ অভাৱ আৰু গাণনিক সীমাবদ্ধতাই তেখেতৰ প্ৰচেষ্টাক বাৰে-বাৰে বিফল কৰি তুলিছিল।

এইবাৰ ৰহস্যময় এইখন ক্ষেত্ৰলৈ আহিল বিজ্ঞানৰ বিষ্ময়কৰ প্ৰতিভা চাৰ ষ্টিফেন হকিং। আইনষ্টাইনৰ সাধাৰণ আপেক্ষিকতাবাদৰ আলমত তেখেত উঠি পৰি লাগিল এটা থিয়ৰী অফ এভ্ৰিথিঙৰ সন্ধানত। এই "থিয়ৰী অফ এভ্ৰিথিং" হ'ব সেই সময়চোৱালৈ আৱিষ্কৃত সকলোবোৰ বিজ্ঞানৰ তত্বৰ এটি সহজ সৰল সংযুক্ত তত্ব যাৰ মাজত অন্তর্নিহিত হৈ থাকিব সমগ্ৰ বিশ্বব্রহ্মাণ্ডৰ সৃষ্টি, প্ৰতিপালন আৰু সংহাৰৰ ৰহস্য। হকিঙৰ মূল লক্ষ্য আছিল দুই পৰস্পৰ বিপৰীত মেৰুত অৱস্থান কৰা  আপেক্ষিকতাবাদ আৰু কোৱাণ্টাম মেকানিক্সক ওতঃপ্রোত ভাবে জড়িত কৰি পদার্থ বিজ্ঞানৰ উত্তৰণ ঘটোৱা।

গবেষণাৰ ক্ষেত্ৰত এই দুয়োজন মহান বিজ্ঞানীৰেই মূল তথা চমৎকাৰী অস্ত্ৰ আছিল ‘থট এক্সপেৰিমেণ্ট’ বা ‘চিন্তন গবেষণা’। কেবল মগজুৰ অসাধাৰণ চিন্তাশক্তি, কাগজ আৰু কলম লৈয়েই মহাবিশ্বৰ জটিল ৰহস্যৰ ভেদ ভঙাৰ কি যে দুৰন্ত প্রয়াস ! পেটেণ্ট হাউচৰ সৰু কোঠালি এটাৰ চাৰিবেৰৰ মাজত কিতাপ কাগজেৰে ভৰি থকা এখন টেবুলৰ পৰাই আইনষ্টাইনে বিশ্ববাসীক দি গৈছিল e=mc2 ৰ দৰে আপেক্ষিকতাবাদৰ বিশ্ববিখ্যাত সমীকৰণ এটি। একেদৰে এখন হুইল চেয়াৰত অচল শৰীৰটো এৰি দি ষ্টিফেন হকিঙে আমাক দি গৈছে হকিং বিকিৰণৰ  S= πAkc3/2hG বিশ্ববিখ্যাত সমীকৰণটো।

মহাবিশ্বৰ গোপন ৰহস্যময় ওৰণিৰ আঁৰত লুকাই থকা সত্য উন্মোচনৰ বাবে বৰ্তমান বিশ্বৰ বিভিন্ন প্ৰান্তৰ বিজ্ঞানী সকলে অহৰহ গবেষণা চলাই নিছে। বিশ্বৰ প্ৰতিজন মানুহৰ আশা, এদিন নিশ্চয় আইনষ্টাইন আৰু হকিঙৰ কোনো যোগ্য উত্তৰসুৰী ওলাব আৰু তেওঁলোকে আমাক প্ৰকৃত সত্যৰ সন্ধান দি আইনষ্টাইন আৰু হকিঙৰ আধৰুৱা সপোনক পূৰ্ণতা দিব। তেওঁলোকে তৈয়াৰ কৰি উলিয়াব এটি একক তথা চূড়ান্ত একীভূত তত্ব বা "থিয়ৰী অফ এভ্ৰিথিং", যাৰ আধাৰত আমি প্ৰত্যেকেই বিতংকৈ বুজি পাম মহাবিশ্বৰ সৃষ্টি ৰহস্য, ঈশ্বৰে মহাবিশ্বখন পৰিচালনা কৰা নীতি নিয়মবোৰ অথবা মহাবিশ্বৰ মহাসংহাৰৰ আগতীয়া বতৰা।

এনেবোৰ কথা অনুধাৱন কৰিয়েই ঈশ্বৰ অবিশ্বাসী ষ্টিফেন হকিঙে কৈ গৈছিল : যিদিনাই "থিয়ৰী অফ এভ্ৰিথিং" প্ৰতিষ্ঠা হ'ব, সেইদিনাই সকলো মানুহৰ বাবে পানীৰ দৰেই পৰিস্কাৰ হৈ পৰিব ঈশ্বৰৰ মন আৰু মস্তিষ্কৰ ৰহস্য। এতিয়া মাথো অপেক্ষা……

My Doctoral Convocation on 24.08.2018

Doctoral Convocation, Gulmohar, India Habitat Centre, New Delhi- 110003,

August 24, 2018 

Honourable Vice Chancellor;
Honourable Chief Guest Dr. Ernest Rwamucyo,
High Commissioner, Rwanda;
Members of the Doctoral Monitoring Board, Academic Council of India;
Prof. Dr. G. C. Deka, Ministry of Skill Development and Entrepreneurship, India;
Prof. S. S. Bhakri, Ambassador of Peace Award, UPF, South Korea;
Dr. Rama Shankar Agarwal, Member of the
Commonwealth Research Expert Advisory Committee, Commonwealth Nations;
The Board of Patron, Ballsbridge University;

Good afternoon to one and all. Today is indeed, a very proud moment for me and I am very happy to be present amidst you for receiving the Ph.D. (HC). Ladies and Gentleman, I take this opportunity to thank Ballsbridge University for considering me worthy of this award and conferring on me the prestigious Honarary Doctorate Degree in this convocation today. I would like to offer my regards to  Ballsbridge University, Dominica for being kind enough and giving me due recognition to the various contributions made by me over the years in Popularising Science and also for taking Science to every nook and corner of the society. It pleases me that the monitoring committee of this University has applauded my sincere effort for the various Science Projects and Workshops that I had undertaken at the State & National Level, for my involvement in the Guwahati Planetarium as an Amateur Activist, for attending National Workshop on Venus Transit, Telescope Guide, Astronomy Basics, and also for participating in the International Workshop on Space & Technology at the Bhaba Atomic Research Centre (BARC) and so on during the recent times.

I am really indebted to my students who had worked hard and participated in various Academic Workshops and Science Projects throughout the country. As a teacher, I feel proud of my students’ achievement, their creativity and critical acumen, their thirst for knowledge, their eagerness to learn and innovative ideas. They motivate me to work hard every passing day. As a mentor, I take personal interest in matters pertaining to Science and Technology, its advancement, and how Science can be made easy and interesting to my students. My aim is to make Science a subject beyond the classroom for common people. Our children are our future forces. We, as teachers have tremendous responsibilities in moulding their young minds and inculcating in them a sense of discipline and moral values.

Back home, I thank my family, who have been instrumental in motivating me to work hard every day, for their constant love, care and support throughout. Without them nothing could have been achieved. I offer my regards to my family members, colleagues and well wishes as well. 

To conclude, I would like to quote Dr. Sarvepalli Radhakrishnan who said, “Education should be imparted with a view to the type of society that we wish to build. We are working for a modern democracy built on the values of human dignity and equality. These are only ideals: We should make them living forces. Our vision of the future should include these great principles”. 

With these few words, I, once again thank each one of you for your patient listening. Thank you very much.
Jai Hind !

-- Pranabjyoti Das

Principal, Arunodoi Junior College, Tangla.

(My Doctoral Convocation Speech)

নৰিয়াপাটীত এলবাৰ্ট আইনষ্টাইন

১৯৫৪ চনৰ পৰাই এলবাৰ্ট আইনষ্টাইনৰ পেটৰ বিষটো ক্ৰমে বেছি হৈ আহিছিল। মাজে সময়ে এই পেটৰ বিষটোৱে তেখেতক বৰকৈ আমনি দি আহিছিল। পিছে অধ্যয়ন আৰু ব্যস্ততাপূৰ্ণ দৈনিক কাৰ্যক্ৰমনিকাৰ বাবে আইনষ্টাইনে বিষটোক বেছি গুৰুত্ব দিয়া নাছিল। কিন্তু বিষটো অসহ্যকৰ হৈ অহা বাবে তেওঁ স্থানীয় প্ৰিন্সটোন হস্পিতাললৈ ডাক্তৰৰ পৰামৰ্শ বিচাৰি গ'ল। 

পৰীক্ষা কৰি ডাক্তৰে বুজি পাইছিল যে পেটৰ বিষৰ কাৰণটো সাধাৰণ নহয়। বৰং আইনষ্টাইনৰ শৰীৰলৈ তেজ পৰিবাহী মূল সিৰাডালৰ নিম্ন অংশটো উখহি উঠিছে, যাৰ ফলত পেটৰ বিষ হোৱাৰ লগতে শৰীৰত তেজ পৰিবহনৰ ক্ষেত্ৰত জটিলতা আহিছে। চিকিৎসা বিজ্ঞানত এই ৰোগক abdominal aortic aneurysm বুলি কোৱা হয়। ডাক্তৰে চিকিৎসাৰ প্ৰাৰম্ভিক দায়িত্ব গ্ৰহন কৰি আইনষ্টাইনক খোৱা-বোৱা, নীতি-নিয়ম আদিবোৰ বুজাই দি দৰব পাতিবোৰ দিলে। 

আইনষ্টাইনে নীতি-নিয়ম ক'ত মানে ! ব্যস্ততাৰ বাবে সকলো পাহৰি থাকে। ক্ৰমান্বয়ে আইনষ্টাইনৰ ৰোগটো বেছি হৈ আহিব ধৰিলে। বন্ধু বান্ধৱসকলে তেওঁক উন্নত চিকিৎসাৰ বাবে খাটনি ধৰিলে। পিছে আইনষ্টাইন নাচোৰবান্দা। চিকিৎসাৰ বাবে বাহিৰলৈ গ'লে তেওঁৰ আধৰুৱা হৈ থকা কামবোৰ কেনেকৈ সম্পূৰ্ণ হ'ব ! 

এনেদৰেই কিছুদিন পাৰ হ'ল। বিষটোৱে আইষ্টাইনক উঠা বহাৰ ক্ষেত্ৰটো কষ্ট দিবলৈ আৰম্ভ কৰাত তেওঁ পুনৰ প্ৰিন্সটোন হস্পিতাললৈ গ'ল। এইবাৰ ডাক্তৰে তেওঁক হস্পিতালত ভৰ্তি হ'বলৈ পৰামৰ্শ দিলে। যন্ত্ৰণাত ইচাটি বিচাটি কৰি থকা আইনষ্টাইনে উপায়ন্তৰ হৈ ডাক্তৰৰ কথা মতেই হস্পিতালত ভৰ্তি হ'ল। চিকিৎসা আৰম্ভ হ'ল। কেইদিনমান অপেক্ষা কৰাৰ পিছতো দৰৱ পাতিবোৰে লক্ষনীয় ভাবে একো কাম নকৰাত ডাক্তৰে আইনষ্টাইনক ক'লে : মহাশয়, আপোনাৰ ৰোগটোৱে জটিল ৰূপ লৈছে। সেয়েহে দৰবে বিশেষ কাম দিয়া নাই। শীঘ্ৰে আৰোগ্য লাভৰ বাবে আপোনাৰ অস্ত্ৰোপচাৰ কৰিব লাগিব।

কিছু বিৰক্তিৰে মুৰটো জোকাৰি আইনষ্টাইনে ক'বলৈ ধৰিলে : তোমালোকে মোক ধৰি ৰাখিব বিচাৰিছা। মই মোৰ ইচ্ছানুসৰি পৃথিৱীৰ পৰা আঁতৰি যাবলৈ পালে ভাল পাম। কৃত্ৰিমভাৱে জীয়াই থাকি মই জীৱনৰ আনন্দ উপভোগ কৰিব নোৱাৰিম। মই যদি যাবই লাগে গুছি যামগৈ, কিয়নো মোৰ কৰণীয় কামবোৰ ইতিমধ্যে কৰিয়েই পেলাইছো। মই হাঁহি মুখেৰেই গুছি যামগৈ ডাক্তৰ। অস্ত্ৰোপচাৰৰ প্ৰয়োজন নাই। 

১৭ এপ্ৰিল, ১৯৫৫। প্ৰিন্সটোন হস্পিতালৰ বিচনাত চিৎকাৰ কৰি উঠিল বিজ্ঞানী আইনষ্টাইনে। দৌৰি আহিল কৰ্তব্যৰত নাৰ্চ আৰু ডাক্তৰবোৰ। ততাতৈয়াকৈ আইনষ্টাইনক জৰুৰী বিভাগলৈ স্থানান্তৰ কৰা হ'ল। পৰীক্ষা কৰি গ'ম পোৱা গ'ল যে আইনষ্টাইনৰ তলপেটৰ ওচৰত abdominal aortic aneurysmত আক্ৰান্ত ৰক্তবাহী সিৰাডাল ফাটি প্ৰচুৰভাবে আভ্যন্তৰীণ ৰক্তক্ষৰণ হৈছে। ডাক্তৰসকল অসহায় হৈ পৰিল। কোনো প্ৰকাৰেই যে চিকিৎসা বিজ্ঞানে একো কৰিব নোৱাৰে…!

১৮ এপ্ৰিল, ১৯৫৫। সময় ৰাতিপুৱা। হস্পিতালৰ কোঠাটোত এগৰাকী নাৰ্চ আৰু ওচৰৰে বিচনাখনত অসুস্থ এলবাৰ্ট আইনষ্টাইন সাৰসুৰ নোহোৱাকৈ শুই আছে। আচলতে বিষ নিৰাময় আৰু টোপনি আহিবলৈ দিয়া ইঞ্জেকচনৰ বাবে তেওঁ টোপনিৰ কোলাত ঢলি পৰিছিল। নাৰ্চ গৰাকীয়ে মন কৰিলে যে আইনষ্টাইনে হাতেৰে কিবা ইংগিত দিব বিচাৰিছে। কথাটো অনুধাৱন কৰিবলৈ তেওঁ আইনষ্টাইনৰ ওচৰলৈ আগবাঢ়ি আহিল। এনেতে জাৰ্মান ভাষাত আইনষ্টাইনে বিৰবিৰকৈ কিবা এটা ক'লে। আমেৰিকান নাৰ্চ গৰাকীয়ে জাৰ্মান বুজি নোপোৱা বাবে এখন্তেক বাহিৰলৈ ওলাই আন কাৰোবাক মাতি অনাৰ কথা ভাবিলে। তেওঁ আকৌ আইনষ্টাইনৰ মুখলৈ চালে। নাই, চকু দুটা মুদি আইনষ্টাইন শুই আছে। 

: May I help you sir ? - নাৰ্চ গৰাকীয়ে সুধিলে।

আইনষ্টাইনৰ পৰা কোনো উত্তৰ নাহিল। তেওঁ কথাষাৰ আকৌ এবাৰ সুধিলে। এইবাৰো প্ৰত্যুত্তৰ নাহিল। সন্দেহবশতঃ নাৰ্চ গৰাকীয়ে আগবাঢ়ি আহি আইনষ্টাইনৰ হাতখনৰ নাড়ী পৰীক্ষা কৰিলে। শান্ত, সৌম্য ভাৱে শুই থকা আইনষ্টাইনৰ নাড়ীৰ স্পন্দন ইতিমধ্যে বন্ধ হৈ গৈছিল। বিশ্বৰ আটাইতকৈ তীক্ষ্ণ বুদ্ধিৰ মানুহজন যেন মূহুৰ্তৰ ভিতৰতেই হেৰাই গ'ল এক প্ৰহেলিকাৰ দৰে। কোনেও নেজানিলে আইনষ্টাইনৰ জীৱনৰ শেষ বাক্যকেইটাৰ অৰ্থ !

গাখীৰৰ পৰা সৃষ্টি কৰা প্ৰদূষণহীন জৈৱ-প্লাষ্টিক

প্ৰাকৃতিক পৰিবেশ, জৈৱ-বৈচিত্ৰ্য আৰু সামগ্ৰিকভাবে আমাৰ জীৱন প্লাষ্টিক প্ৰদূষণৰ কবলত ভাৰাক্ৰান্ত। প্লাষ্টিকৰ বিভিন্ন ধৰণৰ সুবিধা থকাৰ পাছতো বৰ্তমান প্লাষ্টিক প্ৰদূষণে সমগ্ৰ বিশ্বতে ভয়াবহ ৰূপ ধাৰণ কৰিছে। উল্লেখ্য যে ভাৰতবৰ্ষত প্ৰতি ঘণ্টাত প্ৰায় ১ লাখ প্লাষ্টিকৰ বটল ক্ৰয় কৰা হয় কেবল মিনাৰেলযুক্ত পানীৰ বাবে। একেদৰে প্ৰতি দিনে আমাৰ দেশত বজাৰ সমাৰ কৰাৰ বাবে প্ৰায় ৫০ লাখ প্লাষ্টিকৰ বেগ ব্যৱহাৰ হয়। ব্যৱহাৰৰ পিছত এই প্লাষ্টিকৰ বটল অথবা বেগবোৰ বাটে ঘাটে পৰিতক্ত সামগ্ৰী হিচাবে পৰি ৰয়। আমি ব্যৱহাৰ কৰা এই সমুহ প্লাষ্টিকৰ ৫০ শতাংশ প্লাষ্টিকহে পুনৰ ব্যৱহাৰযোগ্য। ইয়াৰ উপৰিও সমূদ্ৰত বছৰি প্ৰায় ১ কোটি টন প্লাষ্টিক আৱৰ্জনা হিচাপে জমা হয়, যাৰ ফলত সমুদ্ৰ পৃষ্ঠৰ লগতে সাগৰৰ জীৱকুলো বিস্তৰভাবে ক্ষতিগ্ৰস্ত হৈছে।

প্লাষ্টিক প্ৰদূষণে মানব সভ্যতাক ক্ৰমে অন্ধকাৰ ভৱিষ্যতৰ দিশে কঢ়িয়াই নিব লাগিছে। বিশ্বৰ বহনক্ষম বিকাশৰ ধাৰণাটোক সফল কৰি তুলিবৰ বাবে তথা পৃথিৱী নামৰ গ্ৰহটো আৰু ইয়াৰ প্ৰাকৃতিক ভাৰসাম্য ৰক্ষা কৰাৰ স্বাৰ্থত বৰ্তমান সময়চোৱাত প্লাষ্টিকৰ ব্যৱহাৰ হ্ৰাস কৰা, প্লাষ্টিকৰ বিকল্পৰ সন্ধান কৰা আৰু প্ৰাকৃতিক ভাবে বিযোজিত হোৱা জৈৱ-প্লাষ্টিক সৃষ্টি কৰাটো অতি প্ৰয়োজনীয় বিষয় হিচাবে পৰিগণিত হৈছে।

তেনে এক উদ্দেশ্য আগত ৰাখিয়েই বিশ্বৰ বিভিন্ন স্থানৰ বিজ্ঞানী সকলে পৰিবেশৰ অনুকুল জৈৱ-প্লাষ্টিক তৈয়াৰ কৰাৰ বাবে গৱেষণা অব্যাহত ৰাখিছে। কুৰি শতিকাৰ প্ৰথমাৰ্ধৰ পৰাই বিজ্ঞানী সকলে গাখীৰৰ পৰা প্লাষ্টিক উদ্ভাৱন কৰাৰ পথ বাচি উলিয়াইছিল। বৰ্তমান বিজ্ঞানী সকলে গাখীৰত থকা প্ৰটিন "কেচিন"ৰ পৰা এবিধ প্লাষ্টিক তৈয়াৰ কৰি উলিয়াইছে। "লেপ্টিক্স" নামেৰে নামাকৰণ কৰা এই জৈৱ-প্লাষ্টিকবিধ পৰিবেশৰ অনুকুল আৰু আচৰিত হ'লেও সত্য যে ইয়াক খাদ্য হিচাবেও গ্ৰহণ কৰিব পাৰি।

লেপ্টিক্স নামৰ জৈৱ-প্লাষ্টিক বিধ তৈয়াৰ কৰিবলৈ বিজ্ঞানী সকলে নিৰ্দিষ্ট পৰিমানৰ গাখীৰ উতলাই তাত কিছু পৰিমানৰ এছিটিক এচিদ মিহলাই গাখীৰৰ পৰা দুগ্ধ প্ৰটিন কেচিনক পৃথক কৰি লৈছিল। এই কেচিন নামৰ প্ৰটিনবিধ কাৰ্বন, হাইড্ৰজেন, অক্সিজেন আৰু নাইট্ৰজেন পৰমাণুৰে গঠিত একোটা জৈৱ অনু। বিজ্ঞানী সকলে পৰীক্ষাগাৰত এই কেচিন অনুবোৰ বহুযোজীকৰণ বিক্ৰিয়াৰে দীঘল শৃংখলযুক্ত জটিল গঠনৰ একোটা বহুযোজী বা পলিমাৰলৈ ৰূপান্তৰ কৰিছিল। গাখীৰত থকা প্ৰটিন কেচিনৰ পৰা তৈয়াৰ কৰা লেপ্টিক্স, গালালিথ আৰু এৰিনইড আদি জৈৱ প্লাষ্টিকবোৰ ইতিমধ্যে পাশ্চাত্য দেশবোৰত চাৰ্টৰ বুটাম, মণি, ফণি, দাঁত ঘঁহা ব্ৰাছ, পুতলা, খাদ্য সংৰক্ষণ কৰা পাত্ৰ, চকলেট মেৰিয়াই ৰখা আৱৰণ আদি তৈয়াৰ কৰাত ব্যৱহৃত হৈছে। এনে ধৰণৰ জৈৱ-প্লাষ্টিকৰ আৱিষ্কাৰে আমালৈ আশাৰ বতৰা কঢ়িয়াই আনিছে। হয়তো অচিৰেই আমি প্লাষ্টিক নামৰ দানৱটোৰ আক্ৰমণৰ পৰা হাত সৰাৰ পথ বিচাৰি পাম।