সময়ে যেতিয়া স্ফটিকৰ ৰূপ লয়

সাধাৰণ দৃষ্টিত তেনেই আচহুৱা কিম্বা অবান্তৰ যেন লগা এটি ধাৰণা : যদিহে "সময়" নিমখৰ দানাবোৰৰ দৰেই স্ফটিক গঠনযুক্ত হয় !!! পিছে, অবাস্তৱ যেন ধাৰণা হোৱা তথা বিজ্ঞানৰ ৰূপকথাৰ দৰে লগা এই কথাটোৱেই আজিৰ দিনত বিজ্ঞানৰ জগতখনত তোলপাৰ লগাইছে। বাস্তৱ ক্ষেত্ৰত আমি সদায়ে দেখি অহা নিমখ বা চেনীৰ দানাবোৰৰ দৰেই কিছুমান স্ফটিকহে নেকি বাৰু "সময়" নামৰ ভৌতিক ৰাশিটো !!! প্ৰথমেই আমাৰ মনলৈ নিশ্চয় এটা প্ৰশ্ন আহিছে যে দানাকাৰ সময় বা "সময়-ফটিক" মানেই বা কি ? দৰাচলতে সময়-স্ফটিক হ'ল পদাৰ্থৰ এক অদ্ভুত পাৰমাণবিক গঠনযুক্ত স্ফটিক বা দানা যিয়ে নিৰ্দিষ্ট সময়ৰ ব্যবধানত শক্তিৰ সামান্যতমো ক্ষয় নোহোৱাকৈ নিৰবছিন্ন ভাবে দোদুল্যমান অৱস্থাত থাকে। কথাটো অলপ সহজকৈ বুজিবলৈ চেষ্টা কৰো আহক। ১২শ শতিকাত ভাৰতীয় গণিতজ্ঞ ভাষ্কৰ (দ্বিতীয়)ই এটা ধাৰণা আগবঢ়াইছিল। তেওঁৰ ধাৰণাটোত এটা বিশেষ ধৰণৰ চকৰি বা চক্ৰ আছিল যিটো বাহ্যিক বল অবিহনে নিৰবচিন্ন ভাবে ঘূৰ্ণীয়মান অৱস্থাত থাকিব পাৰে। তেখেতে চকৰিটোত কেইডালমান ফোপোলা বক্ৰ শলখা বা spoke ৰাখি সেইবোৰ আংশিক ভাবে পাৰা নামৰ ধাতুৰে পৰিপূৰ্ণ কৰিছিল। তেওঁৰ ব্যাখ্যা অনুসৰি যদিহে এই চকৰিটো প্ৰাথমিক ভাবে সামান্য বল প্ৰয়োগ কৰি ঘুৰাই দিয়া হয়, তেন্তে ঘূৰ্ণণৰ লগে লগে শলখাৰ মাজত থকা পাৰাবোৰ শলখাবোৰৰ মাজেৰে চকৰিটোৰ ওপৰৰ দিশলৈ বিয়পি পৰিব আৰু ইয়াৰ ফলত সৃষ্টি হোৱা ভৰৰ ভাৰসাম্যহীনতাই চকৰিটোৰ ওপৰৰ অংশত এক নিম্নমূখী বলৰ সৃষ্টি কৰিব। ইয়াৰ ফলত চকৰিটোৰ ওপৰৰ অংশটো আপোনা আপুনি তললৈ নামি আহিব আৰু এই প্ৰক্ৰিয়াটো পুন:পৌণিক ভাবে চলি থাকিব। অৰ্থাৎ এবাৰ গতিশীলতা পোৱাৰ পিছত এই চকৰিটো অনন্ত কালৰ বাবে বিৰামহীন ভাবে ঘুৰি থাকিব। অৱশ্যে মাধ্যাকৰ্ষণ, ঘৰ্ষণ আদি বিভিন্ন প্ৰকাৰৰ বল সমূহ আৱিষ্কাৰ হোৱাৰ পিছত ভাষ্কৰ দ্বিতীয়ই আগবঢ়োৱা এই বিৰামহীন চকৰিৰ ধাৰণাটো আধুনিক বিজ্ঞানত অসম্ভব বুলিয়েই বাদ দি থোৱা হৈছিল। পিছে ভাৰতীয় গণিতজ্ঞ ভাষ্কৰৰ সেই ধাৰণাটো আজি প্ৰায় ৮০০ বছৰ পিছত কোৱাণ্টাম বিজ্ঞানৰ জগতখনত পুনৰ জনপ্ৰিয় হৈ উঠিছে। সাম্প্ৰতিক সময়চোৱাত কোৱাণ্টাম বিজ্ঞানৰ ওপৰত যথেষ্ট গৱেষণা চলি আছে। ২০১২ চনত বিজ্ঞানী Alfred Shapere আৰু নোবেল বঁটা বিজয়ী বিজ্ঞানী Frank Wilczekএ ভাৰতীয় গণিতজ্ঞ ভাষ্কৰৰ ধাৰণাটোৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি এলানি গৱেষণা আৰম্ভ কৰে আৰু সম্প্ৰতি পদাৰ্থৰ এক অদ্ভুত পাৰমাণবিক গঠনযুক্ত স্ফটিক বা দানা সৃষ্টি কৰি উলিয়াইছে যাৰ পৰমাণুবোৰে নিৰ্দিষ্ট সময়ৰ ব্যবধানত শক্তিৰ সামান্যতমো ক্ষয় নোহোৱাকৈ নিৰবছিন্ন ভাবে গঠনটোৰ আভ্যন্তৰত দোদুল্যমান অৱস্থাত থাকে। অৰ্থাৎ গণিতজ্ঞ ভাষ্কৰে ১২শ শতিকাতেই আগবঢ়োৱা ধাৰণটো অতি বাস্তবসন্মত। তেওঁলোকে এই বিশেষ ধৰণৰ গঠনটোক সময়-স্ফটিক বা টাইম ক্ৰিষ্টেল বুলি অভিহিত কৰিছে।