মূত্ৰৰ পৰা সোণ আহৰণ : দ্যা এলকেমিষ্ট

এলকেমিষ্ট সকলে বিশ্বাস কৰিছিল যে বিভিন্ন পদাৰ্থ বা ধাতুক সোণলৈ পৰিৱৰ্তন কৰিব পাৰি। সপ্তম শতিকাৰ পৰাই এলকেমিষ্ট সকলে এটা লক্ষ্য নিৰ্ধাৰণ কৰি লৈছিল যে তেওঁলোকে এনে এবিধ পদার্থ তৈয়াৰ কৰিব, যাৰ সহায়ত মহাবিশ্বৰ সকলোবোৰ জটিল প্রশ্নৰ উত্তৰ বিচাৰি পোৱা সম্ভৱ হ'ব। সেই পদার্থবোৰক তেওঁলোকে দুটা ভাগত ভগাই লৈছিল। তাৰ ভিতৰত প্রথমটো কঠিন বা গোটা অৱস্থাত আহৰণ কৰা, যাক "পৰশমণি" বা Philosopher’s Stone বোলা হৈছিল। আনহাতে দ্বিতীয়টো তৰল অৱস্থাত আহৰণ কৰা, যাক তেওঁলোকে "অমৃত সুধা" বা Elixir Of Life বুলি অভিহিত কৰি থৈছিল। তেওঁলোকৰ বিশ্বাস আছিল যে পৰশমণিৰ সংস্পৰ্শত সকলোবোৰ বস্তুৱেই সোণলৈ ৰূপান্তৰিত হ'ব আৰু অমৃত সুধাই মানুহক অমৰত্ব প্ৰদান কৰিব। 

"এলকেমি" বিষয়টো বর্তমানৰ ৰসায়ন বিজ্ঞানৰ প্রাচীন ৰূপ। আইজাক নিউটনৰ সময়ৰ ৰসায়ন বিজ্ঞান তেনেই চালুকীয়া পর্যায়ৰ আছিল। নিউটনেও তেওঁৰ জীৱনৰ অধিকাংশ সময় এলকেমিত ব্যয় কৰিছিল। নিউটনে প্রকৃতিৰ ৰহস্য সমূহ উদঘাটন কৰিবলৈ খুবেই আগ্রহী আছিল। তেখেতে বিশ্বাস কৰিছিল যে পুৰণি গ্ৰন্থৰ লগতে ধর্মীয় গ্রন্থসমূহৰ মাজত সৃষ্টিৰ ৰহস্যবোৰৰ সন্ধান "কোড" আকাৰে লুকাই থাকিব পাৰে। নিউটনে এলকেমিৰ মাধ্যমেৰে সেই ৰহস্যৰ ওৰণি গুছাবলৈ চেষ্টা কৰিছিল।

আজিৰ পৰা প্ৰায় ৪০০ বছৰ আগত জাৰ্মানীৰ এজন এলকেমিষ্ট হেনিগ ব্ৰেণ্ডে এটা অজ্ঞাত পদাৰ্থৰ সন্ধানত গৱেষণা আৰম্ভ কৰিছিল। হেনিগ ব্ৰেণ্ড হামবাৰ্গৰ বাসিন্দা হোৱাৰ লগতে জাৰ্মান সেনাবাহিনীৰ এজন বিষয়া আছিল। হেনিগ মধ্যবিত্ত পৰিয়ালৰ সন্তান আছিল আৰু তেওঁৰ পঢ়াশুনাও বেছি নাছিল। গোটেই জীৱন তেওঁ বিভিন্ন গৱেষণাতেই মগ্ন আছিল। গৱেষণাৰ বাবে পুঁজি যোগান ধৰিবলৈ তেওঁ  যৌতুক লৈ বিবাহ পাশত আৱদ্ধ হৈছিল। প্ৰথম পত্নীৰ মৃত্যুৰ পিছত তেওঁ পুনৰ বিবাহ পাশত আৱদ্ধ হৈছিল। এইবাৰ এগৰাকী ধনী বিধৱাক বিয়া কৰাইছিল গৱেষণাৰ পুঁজি টনকিয়াল কৰিবলৈ।

তেখেতৰ গৱেষণাৰ মূল বিষয় আছিল সাধাৰণ পদাৰ্থক সোণলৈ ৰূপান্তৰিত কৰা। তেখেতে বিশ্বাস কৰিছিল যে ফিটকিৰি, পটাচিয়াম আৰু প্ৰস্বাৱৰ সংমিশ্ৰণৰ পৰা সোণ আহৰণ কৰিব পৰা সম্ভৱ। সেই সময়ত, সাৰ প্ৰস্তুত কৰাৰ বাবে, ৰুক্ষ ছাল কোমল কৰিবলৈ তথা দাঁত পৰিষ্কাৰ কৰিবলৈ জন্তুৰ প্ৰস্ৰাৱ ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল। 

হেনিগে সেয়েহে প্ৰস্বাৱৰ পৰা সোণ আহৰণ কৰিবলৈ পৰীক্ষাগাৰৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় প্ৰস্বাৱ মানুহৰ পৰা সংগ্ৰহ কৰা আৰম্ভ কৰি দিলে। দীৰ্ঘদিন ধৰি তেওঁ এনেদৰে ১৫০০ গেলন প্ৰস্ৰাৱ জমা কৰিছিল আৰু তেওঁ এই প্ৰস্বাৱবোৰ গৱেষণাগাৰত জমা কৰিছিল। প্ৰস্ৰাৱৰ দুৰ্গন্ধই তেওঁৰ ঘৰৰ চাৰিওফালে এক কদৰ্য বাতাবৰণৰ সৃষ্টি কৰিছিল।

সতেজ প্ৰস্ৰাৱ সংগ্ৰহ কৰাৰ পিছত, তেওঁ এইবোৰ কেইবাদিনলৈ ৰাখি থৈছিল। এসময়ত, যেতিয়া প্ৰস্বাৱবোৰ ডাঠ চিৰাপৰ দৰে হৈ পৰিছিল, তেতিয়া তেওঁ প্ৰস্বাৱবোৰৰ লগত ফিটকিৰি, পটাচিয়াম যৌগ আৰু সামান্য বালি মিহলাই উতলাবলৈ আৰম্ভ কৰিছিল। দীৰ্ঘ সময় ধৰি উতলোৱাৰ পিছত যেতিয়া প্ৰস্বাৱবোৰ ৰঙা তেলৰ দৰে হৈছিল, তেতিয়া তেওঁ ইয়াক ঠাণ্ডা হ'বলৈ দিছিল। এনে কৰাৰ ফলত তেওঁ দেখিছিল যে প্ৰস্বাৱৰ মিশ্ৰনটোৰ উপৰিভাগত ক'লা বৰণৰ এটা তৰপ আৰু তাৰ তলত বহুতো নিমখৰ দানাৰ দৰে কিছুমান নতুন পদাৰ্থ জমা হৈছে।

হেনিগে প্ৰস্বাৱৰ মিশ্ৰনটোৰ পৰা নিমখৰ দৰে অংশটো আঁতৰ কৰি ওপৰৰ ক'লা অংশটো পুনৰ ডাঠ চিৰাপৰ দৰে প্ৰস্বাৱৰ লগত মিহলি কৰি মিশ্ৰণটো ১৬ৰ পৰা ২০ ঘণ্টাৰ বাবে গৰম কৰিছিল। এনেদৰে, যদি গৰম কৰি থকাৰ ফলত মিশ্ৰণটো বাস্পীভূত হৈ তাৰপৰা ধোঁৱা ওলাইছিল। মিশ্ৰণটো সম্পূৰ্ণ ভাৱে বাস্পীভূত হোৱাৰ পিছত পাত্ৰটোৰ তলত এবিধ বিশেষ ধৰণৰ পদাৰ্থ ৰৈ গৈছিল। পানী অথবা বায়ুৰ সংস্পৰ্শলৈ অহাৰ সময়ত পদাৰ্থটো জিলিকি উঠিছিল। হেনিগ হতবাক হৈ পৰিছিল। সোণৰ সলনি তেওঁ মূত্ৰৰ পৰা আন কিবা এবিধ পদাৰ্থহে পালে। হেনিগে এই নতুন পদাৰ্থটোৰ নাম ৰাখিলে 'ফছফৰাছ'। গ্ৰীক ভাষাত ইয়াৰ অৰ্থ হৈছে "পোহৰ কঢ়িয়াই নিয়া"। অক্সিজেনৰ সংস্পৰ্শলৈ অহাৰ লগে লগে ই জিলিকি উঠিছিল। আনকি আন্ধাৰতো, ই জিলিকি আছিল। 

সোণ আহৰণ কৰাত ব্যৰ্থ হ'লেও, এলকেমিষ্ট হেনিগ ব্ৰেণ্ডে আৱিষ্কাৰ কৰি উলিয়ালে ফছফৰাছ নামৰ মৌলটো। আৱিষ্কাৰ কৰাৰ পিছতো হেনিগে এই বিষয়ে কাকো জনোৱা নাছিল। তেওঁ হতাশ হৈছিল মূত্ৰৰ পৰা সোণ আহৰণ কৰিব নোৱাৰা বাবে। তেওঁ তাৰ পিছতো গৱেষণা কৰি গ'ল। বহুদিন গৱেষণাৰ পিছতো সফলতাৰ মুখ নেদেখি তেওঁ সোণ আহৰণ কৰাৰ আশা বাদ দি জাৰ্মানীৰ ড্ৰেচডেন চহৰৰ এজন ব্যৱসায়ীক তেওঁ আৱিষ্কাৰ কৰা ফছফৰাছখিনি উচ্চ দামত বিক্ৰী কৰি দিয়ে। তাৰ পিছতহে পৃথিৱীৰ আন মানুহে ফছফৰাছ নামৰ সদ্য আৱিষ্কৃত মৌলটোৰ বিষয়ে জানিব পাৰে।

অধিক তথ্যৰ বাবে:

https://www.sciencehistory.org/distillations/hennig-brandt-and-the-discovery-of-phosphorus