এখন পৃথিৱী কল্পনা কৰকচোন, য'ত সময়ে আগলৈ গতি কৰাৰ সলনি পিছুৱাই যায়। ঘড়ীৰ কাটাবোৰ অবিৰাম বিপৰীত দিশত ঘূৰে। মানুহবোৰ প্ৰাপ্তবয়স্ক অৱস্থাত জন্ম হৈ ধীৰে ধীৰে যৌৱনপ্ৰাপ্ত হয় আৰু ক্ৰমান্বয়ে তেওঁলোকৰ বয়স কমি কমি এসময়ত একোটি শিশুলৈ পৰিণত হয়। এৰা, আমাৰ পৃথিৱীখনতো এনেবোৰ অদ্ভুত ঘটনাই সম্ভৱ হৈ উঠিলহেতেন, যদিহে সময় আগলৈ যোৱাৰ সলনি পিছুৱাই গ'লহেতেন। কিন্তু সময় সদায় আগলৈহে যায় কিয়? কিহৰ বাবে বাৰু সময়ে পিছলৈ খোজ নলয়?
পদার্থবিজ্ঞানৰ প্রতিটি সূত্রই সময়ৰ লগত সাঙোৰ খাই আছে। অর্থাৎ এই সূত্ৰবোৰ সময়ৰ অগ্ৰগতিৰ লগত সম্পৰ্কিত। বিজ্ঞানৰ এটি সূত্রৰ কথা ক'ব বিচাৰিছোঁ - তাপগতিবিদ্যাৰ দ্বিতীয় সূত্র। সহজ ভাষাত এই সূত্রটোৰ মূল কথাখিনি হ'ল সময়ৰ লগত জড়িত হৈ ব্ৰহ্মাণ্ডৰ সকলোবোৰেই এক স্বাভাবিক সুশৃঙ্খল অৱস্থাৰ পৰা আন এক বিশৃঙ্খল অৱস্থালৈ গৈ আছে। বিশ্বব্ৰহ্মাণ্ডৰ এই বিশৃঙ্খল অৱস্থাকেই "এনট্রপি" বুলি কোৱা হয়।
যদি আমি কোনো এটা তন্ত্ৰৰ পৰা শক্তি ব্যৱহাৰ কৰি কিবা এটা কাম কৰো তেনেক্ষেত্ৰত কিন্তু আমি কেতিয়াও তন্ত্ৰটোৰ পৰা লোৱা সম্পূৰ্ণ শক্তিখিনি কাৰ্যলৈ ৰূপান্তৰিত কৰিব নোৱাৰিম। কিয়নো কিছু পৰিমানৰ শক্তি পৰিবেশ অথবা তন্ত্ৰটোৱে শোষণ কৰি ৰাখিব। এই শোষিত শক্তিৰ পৰিমাণটোৱেই হৈছে "এনট্রপি"। অর্থাৎ এই পৰিঘটনাটো যিহেতু এক বিশৃঙ্খলতা, সেয়ে এই বিশৃঙ্খল অৱস্থাৰ পৰিমাপেই হৈছে এনট্রপি।
এটা উদাহৰণ লোৱা যাওঁক। ধৰা হ'ল এটি বন্ধ পাত্ৰৰ ভিতৰত এবিধ নির্দিষ্ট প্রকাৰৰ গেছ ভৰাই থ'ব লাগে। তাৰবাবে সেই বন্ধ পাত্ৰটোৰ ভিতৰৰ এটি নিৰ্দিষ্ট কোণত বিশেষভাবে গেছটোৰ অনুবোৰ ৰখা হ'ল। সেই বিশেষ সময়চোৱাত পাত্ৰটোৰ ভিতৰত এক সুশৃঙ্খল অৱস্থা বিৰাজমান। এতিয়া যদি পাত্ৰটো এইদৰেই কিছুসময় ৰাখি থোৱা হয়, তেন্তে গেছৰ স্বাভাবিক ধর্ম অনুযায়ী, সময় আগবঢ়াৰ লগে লগে গেছটোৰ অনুবোৰ ধীৰে ধীৰে সমগ্র পাত্ৰটোৰ ভিতৰত বিস্তাৰিত হৈ পৰিব। অর্থাৎ সুশৃঙ্খল অৱস্থাত থকা পাত্ৰটোৰ ভিতৰখন ক্ৰমে বিশৃঙ্খল অৱস্থালৈ গতি কৰিব। আমি যদি গেছৰ অনুবোৰ পাত্ৰটোৰ ভিতৰৰ সেই নিৰ্দিষ্ট কোণটোলৈ ঘূৰাই আনিব বিচাৰো, অৰ্থাৎ বিশৃঙ্খল অৱস্থাৰ পৰা পুনৰ সুশৃঙ্খল অৱস্থালৈ আনিব বিচাৰো, তেন্তে আমি বাহিৰৰ পৰা শক্তি প্রয়োগ কৰিব লাগিব। অন্যথা পুনৰ সুশৃঙ্খল অৱস্থালৈ ঘূৰি অহাতো অসম্ভৱ। অর্থাৎ সময়ৰ লগে লগে পাত্ৰটোৰ ভিতৰৰ পৰিবেশৰ দৰেই সমগ্ৰ বিশ্বব্ৰহ্মাণ্ডতেই সুশৃঙ্খল অৱস্থাবোৰ ক্ৰমান্বয়ে বিশৃঙ্খল অবস্থাৰ দিশে গতি কৰি আছে। এনেদৰে পাত্ৰটোৰ ভিতৰত এনট্রপি বৃদ্ধি পাইছে। মহাবিশ্বতো থিক এনেদৰেই প্রতিনিয়তভাবে এনট্রপিৰ মান বাঢ়ি গৈ আছে অর্থাৎ সকলোবোৰ স্বাভাবিক অৱস্থাই ক্ৰমে ক্ৰমে বিশৃঙ্খল অৱস্থাৰ দিশলৈ ধাবিত হৈ আহিছে অহৰহ। যিহেতু সময়ৰ লগতে এনট্রপিও এনে বিশৃঙ্খলতাৰেই এক পৰিমাপ, সেয়ে এনট্রপিয়েই সময়ৰ গতিৰ দিশ নিৰ্ধাৰণ কৰে। সময়ৰ গতিৰ দিশ বুজিবলৈ এনট্রপি এটি সুন্দৰ উপস্থাপন।
কিন্তু এনেদৰে সদায়ে আগলৈ গতি কৰা সময়ৰ আৰম্ভণি ক'ত? এই প্রশ্নৰ উত্তৰো এনট্রপিয়েই দিব পাৰে। যেতিয়া মহাবিশ্বৰ এনট্রপিৰ মান শূণ্য আছিল অর্থাৎ সৃষ্টিৰ পাতনিতেই বিগ বেং নামৰ এক মহাবিষ্ফোৰণ হৈছিল, ঠিক তেতিয়াৰ পৰাই সময়ে জন্ম হৈ গতি কৰিবলৈ লয়। সেই তেতিয়াৰ পৰা আজিলৈকে সময়ে কেৱল সন্মুখলৈ গতি কৰি আহিছে আৰু সময়ৰ লগে লগে মহাবিশ্বখনো সম্প্রসাৰিত হৈ আহিছে। এই সময়ৰ জন্ম হৈছিল আজিৰ পৰা ১৩.৮ বিলিয়ন বছৰ আগতে থিক বিগ বেং নামৰ মহাবিষ্ফোৰণটোৰ লগে লগে।
যিহেতু সময়ৰ জন্ম হৈছিল, স্বাভাৱিকতেই এটা প্রশ্ন উদয় হয় – সময়ৰ মৃত্যু হ'বনে? অথবা স্থবিৰ হৈ পৰিব নেকি সময়? অথবা সময়ে ওলোটাকৈ বাট বুলিব নেকি কাহানিবা ? সাধাৰণভাবে আমি ক'ব পাৰো যে যেতিয়াই মহাবিশ্বৰ এনট্রপিয়ে চূড়ান্ত মান গ্রহণ কৰিব অর্থাৎ মহাবিশ্বত যেতিয়াই সর্বোচ্চ বিশৃঙ্খল অৱস্থা আহি পৰিব, তেতিয়াই সময় স্থিৰ হৈ পৰিব। মৃত্যু হ'ব সময়ৰ !! কিন্তু কেতিয়া ??
এইটো নিৰ্ভৰ কৰিব "ডাৰ্ক এনাৰ্জি" বা অজ্ঞাত শক্তিৰ ওপৰত। আমাৰ তাৰকাৰাজ্যবোৰৰ প্রধান এক সাংগঠনিক উপাদানেই হ'ল এই ডার্ক এনার্জিবোৰ। এই ডার্ক এনার্জিৰ পৰিমাণো প্রতিনিয়তভাবে বাঢ়ি আছে। এই হাৰত বাঢ়ি থাকিলে অদূৰ ভৱিষ্যতে এনে এটা দিন আহিব, যিদিনা এই মহাবিশ্বখন ছিন্ন-বিচ্ছিন্ন হৈ যাব আন এক বিষ্ফোৰণত। এই সাম্ভাব্য বিষ্ফোৰণটোক বিজ্ঞানীসকলে নামাকৰণ কৰিছে "বিগ ৰিপ" বুলি। আনহাতে ডার্ক এনার্জিৰ পৰিমাণ যদি কোনো কাৰণত কমি যায় আৰু প্ৰায় শূণ্য হয়, তেন্তে বিগ বেঙৰ বিপৰীত অৰ্থাৎ "বিগ ক্রাঞ্চ"ত পতিত হৈ মহাবিশ্বখন পুণৰ অদৃশ্য হৈ পৰিব। বিজ্ঞানীসকলৰ মতে এনে হ'বও পাৰে যে বিশ্বব্ৰহ্মাণ্ডখন আজীৱন সম্প্রসাৰিত হৈয়েই থাকিব আৰু ডার্ক এনার্জিৰ কিছু বিশেষ বৈশিষ্ট্যৰ বাবে আমাৰ ব্ৰহ্মাণ্ডখনৰ মৃত্যু ঘটিব আৰু আন এটি নতুন বিগ বেং সংঘটিত হৈ জন্ম হ'ব এখন নতুন ব্ৰহ্মাণ্ডৰ, য'ত আমাৰ এইখন ব্ৰহ্মাণ্ডৰ পৰিচিত সময়ে পুণৰ জনম ল'ব।
সময়ৰ শেষ পৰিণতি কি হ'ব - সেই বিষয়ে খাটাংকৈ সিদিনাহে ক'ব পৰা যাব, যিদিনা আমি ডাৰ্ক এনাৰ্জিক বুজি পাম। অন্ততঃ তেতিয়ালৈ আমি এইটোৱেই মানি লৈছো যে সময় কেতিয়াও পিছুৱাই নাহে বৰং আগলৈহে যায়। সময়ৰ টিকনিডাল আগফালে উৰে। পিছে সময়ৰ এই সম্মুখ যাত্রা কেতিয়াবা শেষ হ'ব নে - তাৰ উত্তৰটো কিন্তু সময়েহে দিব পাৰিব।
No comments:
Post a Comment