পৰীক্ষাগাৰত চকুলোৰ ছবি

চকুলো আবেগ অনুভূতি আদিবোৰৰ বহিঃপ্রকাশৰ এক প্ৰাকৃতিক উপায়। মানৱ শিশুৱে কান্দোনেৰে যেনেদৰে পৃথিৱীলৈ অহাৰ জাননী দিয়ে, ঠিক একেদৰেই আপোনজনৰ চিৰ বিদায়ৰ সময়তো চকুলোৱেই দুগাল তিঁয়াই থৈ যায়। কেৱল মানুহেই নহয়, জীৱ-জন্তুৰ চকুতো দেখা যায় চকুলো। কান্দিলে আমাৰ দুচকুলৈ চকুলো নিগৰি আহে, আনহাতে কেতিয়াবা চকুলো নামি আহে সংগোপনে। আনন্দত আত্মহাৰা মানুহৰ চকুতো দেখা যায় চকুলো।

আমাৰ অক্ষিগোলকৰ ওপৰৰ পিনে বাদামী ৰঙৰ এটা গ্রন্থি আছে। এই গ্ৰন্থিটোৰ নাম ‘লেক্ৰাইমেল গ্লেণ্ড' বা "অশ্রু গ্রন্থি"। লেটিন শব্দ ‘লেক্ৰাইম’ মানে অশ্রু। এই গ্রন্থিটোৰ ভিতৰত যি তৰল পদার্থ থাকে, সেয়াই আমাৰ চকুলো বা অশ্ৰু। 

পানী, লৱণ, প্ৰতিদেহ পদাৰ্থ (antibody) আৰু কেতবোৰ এণ্টি মাইক্রোবিয়েল ৰসায়নিক পদাৰ্থৰ সংমিশ্রণেই হ'ল অশ্ৰু। অক্ষিগহ্বৰত অৱস্থিত অশ্ৰু গ্ৰন্থিৰ পৰা নিঃসৰিত চকুলোৱে আমাৰ চকুযুৰিক অনবৰত বিভিন্ন অণুজীবৰ আক্রমণৰ ৰক্ষা কৰে। বিজ্ঞানীসকলে মানুহ আৰু বিভিন্ন প্রাণীৰ চকুলোৰ ৰাসায়নিক মিশ্রণ সম্বন্ধে গবেষণা কৰি বহুতো চমকপ্রদ তথ্যৰ সন্ধান উলিয়াইছে। প্ৰখ্যাত ডাচ্চ চিত্ৰশিল্পী মৰিচ মিক্কাৰচ চিত্ৰশিল্পী হিচাবে পৰিচিত হোৱাৰ আগতে পূর্বে এজন লেৱৰ'টৰী টেকনিচিয়ান আছিল। লেৱৰ'টৰীত কাম কৰি থকাৰ সময়ত হঠাতে এদিন তেওঁৰ মনলৈ আহিল চকুলোৰ টোপাল এটা অনুবীক্ষণযন্ৰ বা মাইক্ৰ'স্কোপৰ তলত ৰাখি পৰ্যবেক্ষণ কৰাৰ কথা। কথামতেই কাম। ক'লা ৰঙৰ এখন পটভূমিত এটোপাল চকুলো লৈ অণুবীক্ষণ যন্ত্রৰ তলত সযতনে স্থাপন কৰি ল'লে মিক্কাৰচে। তাৰপিছত নিৰ্দিষ্ট পৰিমাপৰ পোহৰৰ উৎস ব্যৱহাৰ কৰি চকুলোৰ টোপালটো পৰীক্ষা কৰাত লাগি গ'ল। তেওঁ বৰ আচৰিত হৈ পৰিছিল, কিয়নো আলোকেৰে উদ্ভাসিত কৰা চকুলোৰ টোপালৰ মাজত তেওঁ দেখা পালে অসংখ্য অসাধাৰণভাবে সুন্দৰ কিছুমান স্ফটিকাকাৰ নমুনা। এই আকৃতিবোৰে তেওঁক চকুলোৰ বিষয়ে অধিক জানিবলৈ আগ্ৰহী কৰি তুলিলে।

বিজ্ঞানী সকলৰ মতে আমাৰ চকুলো তিনি প্ৰকাৰৰ। সেইবোৰ হ'ল :

১) স্বাভাৱিক চকুলো : সাধাৰণ অৱস্থাত আমাৰ চকুৰ অশ্ৰু গ্ৰন্থিত যি তৰল পদাৰ্থ উৎপন্ন হয়, তাকেই স্বাভাৱিক চকুলো বোলা হয়। এই চকুলোৱে আমাৰ চকুযুৰি সিক্ত আৰু পিছল কৰি ৰাখি চকুৰ দৃষ্টি থিকে ৰাখে। তদুপৰি স্বাভাৱিক চকুলোত থকা কেতবোৰ দ্ৰৱনীয় প্ৰটিনে আমাৰ চকুযুৰি সাধাৰণ বাহ্যিক সংক্ৰমণৰ পৰাও ৰক্ষা কৰি থাকে। এই চকুলোৰ লগত আবেগ অনুভূতিৰ সম্পৰ্ক নেথাকে।

২) প্ৰতিৱৰ্তী চকুলো : হঠাৎ বাহিৰৰ পৰা কোনো পদাৰ্থ যেনে ধূলি-বালি বা পোক পৰুৱা আহি আমাৰ চকুত পৰিলে নিগৰি অহা চকুলোবোৰেই প্ৰতিৱৰ্তী চকুলো। তদুপৰি হাঁচিয়ালে বা হাঁহিলে চকুৰ ওচৰে পাজৰে থকা মাংসপেশীত সৃষ্টি হোৱা চাপৰ বাবে অশ্ৰু গ্ৰন্থিত হেঁচা পৰে। তেতিয়াও প্ৰতিৱৰ্তী চকুলোৱে চকু সেমেকাই তোলে। এই চকুলোও আৱেগবৰ্জিত।

৩) আৱেগজনিত চকুলো : সুখ-দুখ, পীড়া অথবা মনোকষ্টৰ বাবে যেতিয়াই আমাৰ দুচকু সেমেকি উঠে, সেই চকুলোৱেই আৱেগজনিত চকুলো। বিজ্ঞানীসকলৰ গৱেষণাত ধৰা পৰা তথ্য অনুসৰি আৱেগজনিত চকুলোত আন দুবিধ চকুলোতকৈ ২৪ শতাংশ বেছি দ্ৰৱনীয় প্ৰটিন থাকে।

গবেষণাত দেখা গৈছে যে প্ৰথম আৰু দ্বিতীয় বিধ চকুলো বিভিন্ন প্রাণীৰ দেহত দেখা যায় যদিও আৱেগজনিত চকুলো কেৱল মানুহৰ হে থাকে। তেন্তে কি এই ৰহস্যময় আৱেগিজনিত চকুলো ??

আৱেগজনিত চকুলোৰ ৰাসায়নিক গঠন বিশ্লেষণ কৰি দেখা গৈছে যে ইয়াত বিভিন্ন ধৰণৰ স্ট্রেচ হৰমোন থাকে যিবোৰে দৰাচলতে আমাৰ দেহত প্ৰাকৃতিক "পেইন কিলাৰ" বা পীড়ানাশক হিচাবে কাম কৰে। সেয়েহে আৱেগজনিত চকুলো আচলতে অতিৰিক্ত দুখ বা মানসিক চাপৰ প্ৰভাৱৰ পৰা আমাৰ মস্তিষ্কক স্থিৰে ৰখা এক ধৰণৰ প্রাকৃতিক প্রতিৰোধ ব্যবস্থা। মানসিকভাবে খুব বেছিকৈ উত্তেজিত হ'লে বা অতিৰিক্ত দুখময় অবস্থাত এই চকুলোৱে আমাৰ দেহৰ স্ট্রেচ বা অৱসাদ দুৰ কৰি আমাৰ মগজুক জিৰণি দিয়ে। অভিনয়ৰ সময়ত নায়ক বা নায়িকাই গ্লিচাৰিণ ব্যবহাৰ কৰি যি কৃত্রিম অশ্রু নিৰ্গত কৰে, সেই অশ্ৰু যে মিছা তাক সহজেই ৰাসায়নিক বিশ্লেষণৰ দ্বাৰা প্ৰমাণ কৰিব পাৰি।

পুনৰ ঘূৰি আহিছো ডাচ্ছ চিত্ৰশিল্পী মৰিচ মিক্কাৰচৰ অনুবীক্ষণযন্ত্ৰৰ তলত ধৰা পৰা চকুলোৰ প্ৰতিচ্ছবিবোৰলৈ। তাৰবাবে তেওঁ বিভিন্ন মানুহৰ পৰা সংগ্ৰহ কৰা তিনিও বিধ চকুলোক বেলেগে বেলেগে মাইক্রোপিপেটৰ সহায়ত ক'লা ৰঙৰ মাইক্রোস্কোপিক ফলকৰ ওপৰত ২ প্ৰায় মিলিমিটাৰ আকাৰৰ একোটাকৈ টোপাল প্ৰস্তুত কৰি লৈছিল। তেওঁ মন কৰিছিল যে ৫ ৰ পৰা ২০ মিনিটেৰ ভিতৰত চকুলোৰ টোপালবোৰত থকা বিভিন্ন দ্ৰৱনীয় প্ৰটিন আৰু হ'ৰমোনবোৰ বায়ুৰ সংস্পৰ্শত আপোনা আপুনি স্ফটিকলৈ সলনি হয়। এতিয়া তেওঁ মাইক্রোস্কোপিক ফলকবোৰ মাইক্ৰস্কোপৰ তলত পৰ্যবেক্ষণ কৰি দেখা পাইছিল যে স্বাভাৱিক চকুলো, প্ৰতিৱৰ্তী চকুলো আৰু আৱেগজনিত চকুলোৰ স্ফটিকবোৰ বেলেগ বেলেগ। এই কথাটোৱে তেওঁক প্ৰথমবাৰলৈ ভাবিবলৈ প্ৰেৰণা দিছিল যে এই চকুলোৰ ৰাসায়নিক সংগঠনো বেলেগ হ'ব পাৰে। ইয়াৰ পৰবৰ্তী পৰ্যায়ত আন বিজ্ঞানীসকলো বিষয়টোৰ প্ৰতি আগ্ৰহী হৈ উঠে আৰু চকুলোৰ ৰসায়নিক গঠন সম্বন্ধে অধিক তথ্য পোহৰলৈ আহে। (পোষ্টটোৰ লগত সন্নিবিষ্ট ছবিখনত ১, ২ আৰু ৩ নম্বৰেৰে সূচিত চকুলোৰ স্ফটিকৰ ছবিবোৰ মৰিচ মিক্কাৰাচে অনুবীক্ষণযন্ত্ৰ পৰা সংগ্ৰহ কৰা।)

পিছে আমোদজনক কথাটো হ'ল বৈজ্ঞানিক সম্ভাৱনাৰ দুৱাৰখন মুকলি কৰি দি ডাচ্চ চিত্ৰশিল্পী মৰিচ মিক্কাৰচ এইবাৰ ব্যস্ত হৈ পৰে চকুলোৰ পৰা আহৰণ কৰা স্ফটিকৰ আধাৰত চিত্ৰ অংকণ কৰাত। সঁচাকৈয়ে বৰ খেয়ালী মনৰ অধিকাৰী এই শিল্পী আৰু বিজ্ঞানীসকল।